ابن فوطی شیبانی، عبدالرزاق (بغداد ۶۴۲ ـ۷۲۳ق)

عبدالرزاق بن فوطی شیبانی;
زادروز	بغداد ۶۴۲ق;
درگذشت	۷۲۳ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	تاریخ‌نگار، شرح حال نویس، و کتابدار
آثار	کتاب الحوادث‌الجامعة و التجارب النافعة فی المائه السابعة؛ مجمع‌الآداب فی معجم‌الاسماء و الالقاب
گروه مقاله	تاریخ جهان

ابن فُوَطی شیبانی، عبدالرزاق (بغداد ۶۴۲ ـ۷۲۳ق)

(کمال‌الدین ابوالفضل عبدالرزاق بن احمد بن محمد بن احمد شیبانی بغدادی، معروف به ابن فوطی و ابن صابونی) تاریخ‌نگار، شرح حال نویس، و کتابدار ایرانی. نیاکانش از مردم مرو بودند. ظاهراً نسب وی به معن بن زائدۀ شیبانی می‌رسید. در حمله هلاکوخان به بغداد، اسیر مغولان شد و دو سال در بند بود و در همان حال به نظارت بر کتابخانۀ بزرگ مدرسۀ مستنصریه منصوب گردید. در ۶۶۰ق، به خدمت خواجه نصیرالدین طوسی درآمد و کتابدار رصدخانۀ مراغه شد. پس از آن به دعوت عطاملک جوینی حاکم بغداد و عراق عرب به خدمت او در آمد. ابن فوطی در بعضی آثار خود، خاندان جوینی را ستوده است. در ۷۰۴ق به آذربایجان سفر کرد و نزدیک سه سال در شهرهای گوناگون آن به‌سر برد. نام ابن فوطی از شغل نیای مادری او که فروشنده فوطی (لُنگ) بود، حاصل شده است. همچنین او را به سبب شغل نیای پدری‌اش، ابن صابونی هم خوانده‌اند. آثارش بیشتر در حوزۀ تاریخ‌نگاری و تراجم احوال بوده که بسیاری از آن‌ها از بین رفته است. مهم‌ترین اثری که از ابن فوطی به‌جا مانده، کتاب الحوادث‌الجامعة و التجارب النافعة فی المائه السابعة در گزارش رویدادهای قرن ۷ق است که به اهتمام مصطفی جواد به چاپ رسیده است (۱۳۵۱ق). این کتاب به قلم عبدالمحمد آیتی به فارسی ترجمه و چاپ شده است (تهران ۱۳۸۱ش). اثر دیگر او مجمع‌الآداب فی معجم‌الاسماء و الالقاب به خط مؤلف باقی است و این کتاب را هم مصطفی جواد در دمشق منتشر کرده است (۱۹۶۲).