ابواسحاق شیرازی، ابراهیم (فیروزآباد ۳۹۳ـ بغداد ۴۷۶ق)

ابواسحاق شیرازی;
زادروز	فیروزآباد ۳۹۳ق;
درگذشت	بغداد ۴۷۶ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	مفتی
آثار	التنبیه؛ المهذّب فی المذهب (قاهره، ۱۳۲۳ق)؛ اللمعة فی‌ اصول الفقه، و طبقات الفقها
گروه مقاله	دین اسلام

(نام کامل: جمال‌الدین ابراهیم بن علی بن یوسف بن عبدالله فیروزآبادی شيرازى) مفتی معروف و ارشد شافعی و نخستین مدرس نظامیۀ بغداد. بسیار زاهدانه می‌زیست، چندان‌که حج نگزارد و چیزی به ارث نگذاشت، حتی همسری نیز اختیار نکرد. خلیفه و نظام‌الملک طوسی او را بسیار گرامی می‌داشتند؛ اما در استشهادی که نظام‌الملک از عالمان و مشایخ بر نیک‌اعتقادی خویش گرفت، ابواسحاق او را بهترینِ ستم‌کاران (حسنٌ خیرُالظَّلمه) خواند. خواجه نیز چون خط او بدید، گفت هیچ‌کس از این بزرگان چون او راست ننوشته است. بیشتر مفتیان، قاضیان و واعظان بلاد اسلامی، مانند ابوالولید باجی، اسماعیل سمرقندی، ابونصر طوسی و ابن عبدالسلام از شاگردان او بودند. ابواسحاق در فیروزآباد نزد ابوعبدالله محمد بن عمر شیرازی، در شیراز نزد ابوعبدالله بیضاوی، ابن رامین بغدادی و قاضی ابوعبدالله جلّاب، در بصره نزد خرزی/خوزی/جزری، و در بغداد نزد ابوبکر خوارزمی، ابوعلی بن شاذان، محمد بن عبدالله خرگوشی، ابوالقاسم منصور بن عمر کرخی، به ویژه ابوحاتم قزوینی و ابوطیب طبری درس خواند. از آثار اوست: التنبیه، از متون فقهی مهم شافعیان که متن عربی آن نخستین‌بار به کوشش جوینبول همراه با متن ترجمۀ لاتین در لیدن (۱۸۷۹) و سپس بارها به چاپ رسیده است؛ المهذّب فی المذهب (قاهره، ۱۳۲۳ق)؛ اللمعة فی‌ اصول الفقه، و طبقات الفقها، که بارها و ازجمله به کوشش احسان عباس در بیروت (۱۴۰۱ق) به‌چاپ رسیده است.