ابوالفضل ساوجی، محمد (ساوه ۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۱۲ق)
ابوالفضل ساوِجی، محمد (ساوه ۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۱۲ق)
| ابوالفضل ساوجی | |
|---|---|
| زادروز |
ساوه ۱۲۴۸ق |
| درگذشت | تهران ۱۳۱۲ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | ادیب، شاعر و خوشنویس |
| شغل و تخصص های دیگر | پزشک |
| آثار | دیوان شعر |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
(نام اصلی: مجدالدین محمد بن فضل‌الله ساوجی) ادیب، شاعر، خوشنویس و پزشک ایرانی عهد ناصری. او از اطبای حاذق و معروف عهد قاجاریه و از جمله چند نفر دانشمندی بود که در تألیف نامه دانشوران و دیگر کتاب‌های منسوب به محمد حسن خان اعتمادالسلطنه دست داشته است. پدرش میرزا فضل الله نیز از اطبای مشهور و از دانشوران و خوشنویسان نامدار دوران فتحعلی شاه قاجار بوده است.
ابوالفضل ساوجی علوم متداول روزگار خود چون طب، حکمت، ریاضی، ادبیات و هنر خوشنویسی را نزد پدرش میرزافضل‌الله در تهران فرا گرفت. او در جوانی یکی از چهار نفر اصلی بود که برای تألیف و تدوین نامۀ دانشوران ناصری برگزیده شد و سهم بزرگی در تدوین آن دانشنامه داشت، چنان‌که بیشتر مطالب دو جلد نخست این دانشنامه تألیف و ترجمۀ اوست. همواره بین او و حاجی شیخ مهدی شمس‌العلماء عبدالرب‌آبادی قزوینی (دیگر فرد فعال در تألیف نامه دانشوران و کتب دیگر) رقابت و خصومت شدید بوده و علیه یکدیگر کارشکنی می‌کرده‌اند.
او پزشک خانوادگی برخی شاهزادگان و اشراف عهد ناصری بود و از خزانۀ دولتی مستمری دریافت می‌کرد. از استادان خط، به‌ویژه نستعلیق، شکستۀ نستعلیق، شکسته تعلیق و نسخ، بود و آثار تألیفی و کتیبه‌های بسیاری از بناهای عهد ناصری به خط اوست که کتیبه‌های آستانۀ حضرت عبدالعظیم و قنات ناصری قم از آن جمله است. از دیگر آثارش: دیوان شعر؛ چند رساله در پزشکی و ریاضی که به‌چاپ نرسیده است.
خاندان ساوجی، خاندانی اصیل و فرهیخته بودند که از دوران صفوی تا دورۀ معاصر نسل اندر نسل همگی هنرمند و دانشمند بوده‌اند. میرزا ابوالفضل از بازماندگان ایل شاملو بود كه در دوران صفویه در خراسان می‌زیستند و بعد در ساوه اقامت گزیدند. میرزا ابوالفضل در ساوه متولد شد و در تهران رشد و پرورش پیدا کرد. او ۲۳ ساله بود كه در زمرۀ دانشمندان تراز اول ایران درآمد.
میرزا ابوالفضل پدر ذبیح بهروز، نویسنده، پژوهشگر و شاعر نامی معاصر است.
پس از مرگ میرزا ابوالفضل ساوجی، پیکرش را در مقبرۀ میرزا زین‌العابدین (امام جمعۀ تهران در روزگار ناصرالدین شاه) معروف به "سرقبر آقا" در جنوب تهران به خاک سپردند.