جهانگير ميرزا
جهانگير ميرزا (خوی 1225- تبریز 1269ق)
شاهزادۀ ايراني و تاريخ نويس. او پسر سوم عباس ميرزا نايب السلطنه، و نوۀ فتحعلی شاه قاجار بود. تحت توجه و تربيت خاص پدرش رشد و پرورش پيدا كرد و به فرمانروايي خوي و سلماس و اميري لشكر آن ها انتخاب شد.
مادرش دختر يار محمد بيگ، از خان هاي بزرگ طايفه تركمان آذربايجان بود.
او سرداري دلير و باكفايت و محبوب نظامي ها بود. در برقراري نظم و امنيت به مرزهاي كشور توانمند بود.
جهانگير ميرزا در دوره دوم جنگ هاي ايران و روس حضور داشت. پس از جنگ ايران و روس، فرماندهي قلعه اردبيل و حفاظت از مرزها به او محول شد.
در 1242ق مأموريت حفاظت از قلعه هاي ايروان و عباس آباد به او محول شد. در 1246ق حاكم خوي شد. در ارومیه، اشرار را سركوب و برادرش مصطفی قلی ميرزا را به عنوان نايب الحكومه اروميه منصوب كرد.
پس از مرگ عباس ميرزا در 1249ق و وجود ناامني در مرزهاي آذربايجان او با چهار هزار سرباز، به فرونشاندن آشوب ها مبادرت كرد.
پس از مرگ فتحعلي شاه در 1250ق، او برای استقبال از شاه جديد، محمدشاه (برادر تنی خودش) به ميانه رفت، اما قائم مقام فراهانی، با وانمود كردن اين كه او در صدد آسيب زدن به شاه جدید است، شاه را به كشتن جهانگير ميرزا ترغيب كرد. اما در نهایت سبب شد كه محمدشاه دستور دهد وي و دیگر برادرانش (خسرو ميرزا، احمد ميرزا، مصطفي قلي ميرزا) را دستگير کنند و به كور کردن جهانگیر میرزا اكتفا كرد.
دو سال بعد، آن سه را به قلعه تويسركان فرستادند.
پس از مرگ محمد شاه، ناصرالدين شاه به تشويق اميركبير عموهايش را آزاد کرد. در شهريور 1229ش، جهانگير ميرزا از طرف ناصرالدين شاه به حكومت خوي منصوب شد.
او در ارديبهشت 1232ش با اجازه گرفتن از شاه قصد سفر به مكه كرد، اما در ميان راه بيمار شد و در تير همان سال در تبريز فوت كرد. او را در مقبره اي كه خودش بنا كرده بود، در قم دفن كردند.
پس از وي، فرزندان و نوادگانش سال هاي سال در قلعه تويسركان زندگي مي كردند.
جهانگير ميرزا بعد از آزاد شدن از يوغ محمد شاه، به تحصيل علوم عربی و نيز ترجمه و تأليف پرداخته بود. برخی از آثار شاخص او عبارت اند از:
ترجمۀ آثار البلاد و اخبار العباد به فارسی؛ تألیف کتاب تاریخ نو؛ تأليف طرائف الظرائف؛ رساله در علم عروض.