عیسی بن یحیی
(عیسی بن یحیی بن ابراهیم‌الناقل) طبیب و مترجم مسیحی قرن 3ق. شاگرد و همکار حنین بن اسحاق و مردی فاضل بود؛ چنان‌که حنین دانش او را می‌ستود و از نقل وی خشنود بود. اشتغال عیسی بن یحیی بیش‌تر به ترجمه‌ی کتب طب بود و خود نیز در این حوزه تالیفاتی داشت.
از ترجمه‌های او: کتاب العهد بقراط، با همکاری حبیش بن اعسم. اصل این کتاب را حنین از یونانی به سریانی ترجمه کرده و از خود نیز مطالبی به آن افزوده بود؛ کتاب تقدمة‌المعرفة بقراط که حنین اصل و عیسی تفسیر جالینوس بر آن را به عربی ترجمه کرد؛ سه مقاله از پنج مقاله‌ی کتاب الامراض‌الحادة بقراط به تفسیر جالینوس؛ هشت مقاله از جالینوس در تفسیر مقاله‌ی ششم از کتاب ابیذیمیای بقراط؛ کتاب الاخلاط بقراط به تفسیر جالینوس؛ کتاب طبیعة‌الانسان بقراط به تفسیر جالینوس که حنین اصل و عیسی تفسیر آن را ترجمه کرد[۱]؛ کتاب فی ان المحرک الاول لایتحرک که قسمتی را حنین و قسمتی را عیسی و قسمت دیگرش را اسحاق بن حنین ترجمه کردند؛ کتاب السبعین از اوریباسیوس که حنین و عیسی آن را به سریانی ترجمه کردند.
ابن ندیم می‌گوید: از خوشبختی‌های حنین بن اسحاق یکی آن است که آنچه حبیش بن الحسن الاعسم و عیسی بن یحیی و غیر آنان به عربی ترجمه کرده‌اند به وی منسوب شده است.
او را با ابوسهل عیسی بن یحیی بن ابراهیم المسیحی الجرجانی، پزشک ایرانی قرن 4ق، نباید اشتباه گرفت.
- طبقات الاطبا، ج 1، صص 100، 203 و 204
- الفهرست، صص 401- 403
- اخبارالحکما، ص 164
- ↑ آنچه که اکنون می‌دانیم این است که اغلب آثاری که از بقراط یا شرح آثار وی، در دوره‌ی نهضت ترجمه به زبان‌های عربی و سریانی و بعدتر به زبان‌های اروپای قرون وسطی برگردانده شده، از شخصیت‌های مختلفی است که هویت هیچ‌کدام معلوم یا به درستی دانسته نیست.