ظاهر (عرفان)
ظاهر (عرفان)
(در لغت به معنی آشکار و هویدا) در اصطلاح عرفان، نمودی است که به دنبال تجلی‌ای خاص پدید می‌آید. چه هر تجلی‌ای، نمودی از خود برجای می‌گذارد که به حسب محل تجلی و نیز کیفیت تجلی دگرگون می‌شود. از این‌رو، عارفان مطلق هستی را که نمود جلوۀ الهی است، ظاهر حق می‌خوانند. همین ظاهر به نحو کامل در صورت انسانی، و به نحو اکمل در صورت انسان کامل ظاهر شده است؛ زیرا انسان کامل، آیینۀ حضرت حق است. نماز و روزه و زکات و حج نعمت ظاهر و قالب، و ایمان و فعل دل نعمت باطن است.