ابن تیمیه، تقی الدین احمد (حران ۶۶۱ ـ۷۲۸ق)
ابن تَیْمیَّه، تقی‌الدین احمد (حرّان ۶۶۱ ـ۷۲۸ق)
| تقی الدین احمد بن تیمیه | |
|---|---|
| زادروز |
حران ۶۶۱ ق |
| درگذشت | ۷۲۸ق |
| ملیت | اهل شام |
| شغل و تخصص اصلی | محدث و فقیه |
| آثار | منهاج السنه؛ الرد علی المنطقیین؛ حقیقه مذهب الاتحادیین؛ بیان‌الفرقان؛ دفع‌الملام عن الائمة الأعلام؛ اثبات‌المعاد و الرد علی ابن‌سینا؛ الرد علی الفلاسفه؛ تعارض‌العقل و النقل و الجواب الباهر فی زوار المقابر |
| گروه مقاله | دین اسلام |
محدث، فقیه حنبلی‌مشرب، متکلم و از پیشوایان بزرگ سلفیان. زندگی این فقیه متصلّب همواره به واسطۀ مداخله در امور حکومتی و اجرای حدود شرعی، در فراز و نشیب و حبس و زندان گذشته است. وی پیش از ۲۰سالگی بیشتر علوم عصر خود را فراگرفت و به درجۀ اِفتا دست یافت، و شاگردان بسیاری تربیت کرد، همچون شمس‌الدین محمد بن قیم جوزیه، ابن کثیر دمشقی، احمد بن محمد لبلی حنبلی. ابن تیمیه با این پیش‌فرض که طریقۀ سلف، یعنی راه صحابه و تابعان، نزدیک‌ترین راه به کشف حقایق اسلام است، بر ابن عربی، غزالی، جوینی، شهرستانی، فخر رازی و دیگران سخت می‌تازد و گاه آنان را بدعت‌گذار می‌داند. وی قائل به جواز رؤیت خدا بود و در عقاید دینی متکی به ظاهر قرآن و حدیث بود و حُسن و قبح عقلی را قبول نداشت. به‌خاطر عقایدش از جانب فقهای روزگارش به فساد عقیده متهم و بارها زندانی شد و سرانجام در زندان دمشق درگذشت. از کتاب‌های جنجالی و بحث‌انگیز او سه کتاب منهاج‌السنة، الرد علی المنطقیین، و حقیقة مذهب الاتحادیین بایستۀ ذکر است. در منهاج‌السنة به نقد کتاب مفتاح‌الکرامه علامه حلّی پرداخته و به گمان خویش با خدشه در دلالات یا مدلول کلیۀ روایات دال بر حقانیت شیعه، اصول امامت شیعه را خدشه‌دار کرده است. در کتاب الرد علی المنطقیین کوشیده تا بر مبانی منطق یعنی بر بحث حدود و تعریفات، و حجت و استدلال خُرده بگیرد، از آن رو کلیۀ راه‌های موصل به تعریف یا قیاس را با نگرشی تجربه‌گرایانه عقیم دانسته است. در کتاب سوم به نقض مبانی وحدت وجود، به‌ویژه آرای ابن عربی، قونوی، و تلمسانی پرداخته است. ابن تیمیه گرچه در آرای فقهی خویش حنبلی است ولی با این وجود آرای غیرمشهور فقهی و کلامی هم دارد که همواره همین آرا مورد نظر سلفیان و خاصه وهابیان بوده است. ابن قیّم جَوْزی شاگرد و حامی بی‌چون و چرای او بود و بسط عقاید ابن تیمیه را در زمان حیات و پس از مرگ برعهده داشته است. از دیگر آثارش: بیان‌الفرقان؛ دفع‌الملام عن الائمة الأعلام؛ اثبات‌المعاد و الرد علی ابن‌سینا؛ الرد علی الفلاسفه؛ تعارض‌العقل و النقل و الجواب الباهر فی زوار المقابر.