ابن شاطر

ابن شاطِر (دمشق ح ۷۰۵ـ همان‌جا ح ۷۷۷ق)

ابن شاطر
زادروز	دمشق ح ۷۰۵ق
درگذشت	همان جا ح ۷۷۷ق
ملیت	سوریه ای
شغل و تخصص اصلی	اخترشناس
شغل و تخصص های دیگر	سازنده آلات و ابزار رصد
آثار	نهایةالغایات فی اعمال الفلکیات؛ نهایةالسؤل فی تصحیح الاصول؛ تعلیق الارصاد؛ زیج ابن الشاطر/الزیج الجدید؛ النفع العام فی العمل بالرُّبع التام؛ رسالة فی الربع العلائی؛ ایضاح المُغَیَّب فی العمل بالربع المُجَیّب؛ تحفة السامع فی العمل بالربع الجامع؛ الروضات المُزهِرات فی العمل بربع المُقنطرات؛ رسالة فی اصول علم الاصطرلاب؛ اُرجوزة فی الکواکب؛ رسالة فی استخراج التاریخ
گروه مقاله	اخترشناسی

(شهرت علاءالدین ابوالحسن علی بن ابراهیم) منجم برجستۀ مسلمان و سازندۀ آلات و ابزار رصد. در کودکی هنر کنده‌کاری روی عاج را از جدش آموخت. در حدود ۱۰سالگی برای فراگرفتن علم نجوم به قاهره و اسکندریه رفت و با دیدن مجموعه‌ای که ابوعلی مراکشی در حدود ۶۷۹ق دربارۀ نجوم و آلات نجومی در قاهره فراهم آورده بود، به مثلثات کروی علاقه‌مند شد. مدتی نیز در دمشق در مسجد اموی کارش تعیین اوقات نماز از طریق علم نجوم بود. مهم‌ترین کار وی در نجوم، نظریۀ سیاره‌ای اوست. ابن شاطر در الگوی سیاره‌ای خود، تغییرات بدیعی در الگوی بطلمیوسی وارد کرد. نظریۀ سیاره‌ای او نخستین‌بار در دهۀ ۱۹۵۰ بررسی و معلوم شد که الگوهای وی از نظر ریاضی با الگوهای کُپرنیک یکی است. ابن شاطر همچنین مخترع دو نوع رُبع دایره‌ای (وسیلۀ قدیمی نجومی) موسوم به رُبع دایره‌ای علایی و ربع دایره‌ای تام است که نوع علایی آن در کتابخانۀ ملی پاریس نگهداری می‌شود. از جمله آثار منسوب به اوست: نهایةالغایات فی اعمال الفلکیات، در نجوم سیاره‌ای؛ نهایةالسؤل فی تصحیح الاصول، در نظریۀ سیاره‌ای؛ تعلیق الارصاد، دربارۀ رصدها؛ زیج ابن الشاطر/الزیج الجدید که کتاب دستی نجوم همراه با جداول است؛ النفع العام فی العمل بالرُّبع التام؛ رسالة فی الربع العلائی؛ ایضاح المُغَیَّب فی العمل بالربع المُجَیّب؛ تحفة السامع فی العمل بالربع الجامع؛ الروضات المُزهِرات فی العمل بربع المُقنطرات؛ رسالة فی اصول علم الاصطرلاب؛ اُرجوزة فی الکواکب، منظومه‌ای دربارۀ ستارگان؛ رسالة فی استخراج التاریخ، در محاسبات گاهشماری.