ابن یونس، ابوالحسن علی ( ـ فسطاط ۳۹۹ق)

ابوالحسن علی بن یونس
درگذشت	فسطاط ۳۹۹ق
شغل و تخصص اصلی	منجم و ریاضی‌دان
آثار	الزیج الحاکمیّ الکبیر؛ کتاب غایةالانتفاع؛ کتاب الجیب؛ کتاب الظَّل؛ کتاب المَیل؛ کتاب التعدیل المحکم؛ کتاب بلوغ‌الامنیة فی ما تتعلّق بطلوع الشَّعری الیمانیة
گروه مقاله	اخترشناسی

یونس، ابوالحسن علی ( ـ فُسطاط ۳۹۹ق)

(شهرت ابوالحسن علی بن عبدالرحمان صفدی) منجم و ریاضی‌دان مصری، از بزرگ‌ترین منجمان اسلامی در قرون وسطا. پدرش مورخ و محدثی نامدار بود. در جوانی شاهد فتح مصر به دست فاطمیان و بنای شهر قاهره بود (۳۵۹ق). از ۳۶۷ تا ۳۸۶ق، در دورۀ خلافت العزیز بالله اسماعیلی، به رصدهای نجومی پرداخت و این کار را تا ۳۹۴ق ادامه داد. وی جز شهرت در علم و احکام نجوم، به شاعری نیز آوازه داشت؛ پاره‌ای از اشعار منسوب به او باقی مانده است. ابن یونس مهم‌ترین اثرش الزیج الحاکمیّ الکبیر را به نام الحاکم بامرالله، خلیفۀ فاطمی، نوشت. فصل‌های برجای‌ماندۀ این اثر ترجمه و چاپ شده است، که از آن جمله می‌توان به چاپ و ترجمۀ فرانسوی آرمان ـ پیرکوسن دو پرسوال از متنه و فهرستی مفصل از رصدهای قرون میانی به دست داده است. کسانی چون دالامبر، فن براون مول، و کارل شوی این زیج را تحلیل و بررسی کرده‌اند. از دیگر آثار اوست: کتاب غایةالانتفاع؛ کتاب الجیب؛ کتاب الظَّل؛ کتاب المَیل؛ کتاب التعدیل المحکم؛ کتاب بلوغ‌الامنیة فی ما تتعلّق بطلوع الشَّعری الیمانیة.