ابوعلی سیمجور
ابوعلی سیمْجور ( ـ۳۸۷ق)
(یا: عمادالدوله ابوعلی محمد) امیر قهستان و سپهسالار خراسان در اواخر روزگار سامانیان. پسر ابوالحسن سیمجور بود و در ۳۷۲ق، بر نیشابور و دیگر نواحی خراسان استیلا یافت و فائق خاصه را، که به نیابت از حسام‌الدوله تاش بر آن‌جا حکم می‌راند، با خود همدست ساخت و روانۀ مرو شد. تاش از بخارا به دفع وی رفت و پس از صلح با ابوعلی سیمجور، هرات را به وی واگذارد. با مرگ پدر، در ذیحجۀ ۳۷۸ق، بر خاندان و لشکر وی در نیشابور ریاست یافت. اما امیر نوح بن منصور سامانی عهد سپهسالاری و حکومت خراسان را برای فائق فرستاد. ابوعلی، فائق را میان پوشنگ و هرات شکست داد و امیر نوح، ناگزیر وی را مقام سپهسالاری و لقب «عمادالدوله» داد. ابوعلی بر همۀ قلمرو سامانیان در جنوب جیحون استیلا یافت و خراج این نواحی را از آن خویش کرد و بر امیر نوح گردن‌‌فرازی نمود و خود را «امیر الامرا المؤیّد من السماء» خواند. بعداً نیز چون می‌اندیشید که دولت سامانیان روی در زوال دارد، با ایلَک بُغراخان، پادشاه قراخانی، طرح دوستی ریخت و او را به گرفتن بخارا برانگیخت (۳۸۲ق) و از یاری نوح خودداری ورزید. ابوعلی در نبردی سنگین در رمضان ۳۸۴ق، نزدیک هرات از سبکتکین، که به یاری امیر نوح سامانی برخاسته بود، شکست خورد. اگرچه ابوعلی، محمود غزنوی، پسر سبکتکین، را نزدیک نیشابور مغلوب کرد، در نبرد جمادی الاخره ۳۸۵ق در طوس بار دیگر از سبکتکین هزیمت یافت. سبکتکین بعداً بر ابوعلی دست یافت (شعبان ۳۸۶ق) و او را در قلعۀ گردیز زندانی کرد و ابوعلی در زیر شکنجه جان داد (۳۸۷ق). گفته می‌شود ابوعلی سیمجور به دعوت حسن بن علی دانشمند، مذهب اسماعیلی را پذیرفته بود. وی حدیث می‌دانست و روایت می‌کرد، قرآن را فرا گرفته بود و دوستدار مصاحبت زهّاد بود. به شعر و ادب علاقه داشت و به فارسی شعر می‌سرود و نویسندگان را گرامی می‌داشت. ابوالفرج سنجری (سگزی)، استادِ عنصری، از شاعران دربار اوست.