احمدشاه مسعود (پنجشیر ۱۳۲۲ـ همان جا ۱۳۸۰ش )
احمدشاه مسعود (پنجشیر ۱۳۲۲ـ همان‌جا ۱۳۸۰ش )
| احمدشاه مسعود | |
|---|---|
| زادروز |
پنجشیر ۱۳۲۲ش |
| درگذشت | پنجشیر۱۳۸۰ش |
| ملیت | افغانستانی |
| شغل و تخصص اصلی | فرمانده نظامی |
| شغل و تخصص های دیگر | مبارز و فعال سیاسی |
| گروه مقاله | امور نظامی و نظامی گری |
فرماندۀ نیروهای مجاهدین و اتحاد شمال افغانستان در درۀ پنجشیر. ملقب به شیردرّۀ پنجشیر. احمدشاه فرزند دوست محمدخان بود و پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه در پنجشیر، هرات و کابل، برای تحصیلات عالیه وارد دانشکدۀ پلی‌تکنیک کابل شد. در ۱۳۵۲ش، با پیوستن به حزب «جمعیت اسلامی افغانستان» فعالیت سیاسی خود را آغاز کرد و در ۱۳۵۴ش، علیه رژیم محمد داودخان قیام کرد ولی شکست خورد و مجبور شد به پاکستان برود. مخالفت مسعود با پیشنهادهای ضیاءالحق، رئیس‌جمهور پاکستان، مبنی‌بر تشکیل کنفدراسیون افغانستان و پاکستان و نیز واسطه‌‌گری پاکستان برای رساندن کمک‌های امریکا به مجاهدین افغان باعث جبهه‌گیری دولت پاکستان علیه وی و استقلال فکری مسعود شد. احمدشاه مسعود در ۱۳۵۸ش، به افغانستان و موطن خود، پنجشیر، بازگشت و آن‌جا را از سلطۀ حکومت کمونیستی کابل آزاد کرد. از آن زمان به بعد، مقاومت همه‌جانبه‌ای را در برابر دولت‌های کمونیستی تحت حمایت شوروی آغاز کرد. مسعود در ۱۳۶۳ش، «شورای نظّار» را برای هماهنگی بین فرماندهان مجاهدین در نُه ایالت شمالی افغانستان ایجاد کرد و عملاً رهبری مجاهدین را در سراسر مناطق شمالی افغانستان برعهده گرفت. نیروهای نظامی شوروی در برابر تحرکات مسعود چندین بار به پنجشیر لشکرکشی کردند ولی هربار شکست خوردند و به عقب نشستند. مقاومت او در برابر حملات نیروهای شوروی، او را به «شیردرۀ پنجشیر» ملقب ساخت. مسعود در ۱۳۷۱ش، با سقوط حکومت کمونیستی افغانستان، کابل را تصرف کرد. وی تا ۱۳۷۵ش ـ که با حملۀ طالبان مجبور شد از کابل به سمت پنجشیر عقب‌نشینی کند ـ سخت‌ترین دوران حیات سیاسی خود را گذراند. او حکومت برهان‌الدّین رَبّانی را در کابل پذیرفت تا مانع سقوط کابل و قدرت‌گیری گُلبُدّین حِکمَتیار شود، اما نتوانست در سراسر افغانستان امنیت برقرار کند. در مهر ۱۳۷۵ش، براثر حملات طالبان، به پنجشیر بازگشت و مدت پنج سال توانست با مقاومت علیه طالبان و گروه القاعده مانع سیطرۀ آنان به شمال افغانستان شود. احمدشاه مسعود را در ۱۸ شهریور ۱۳۸۰ش (۹ سپتامبر ۲۰۰۱) دو نفر عرب مراکشی که دارای شناسنامه‌های بلژیکی و از اعضای گروه القاعده بودند طی عملیاتی انتحاری به شهادت رساندند.