فروغی، محمدعلی (تهران ۱۲۵۶ـ۱۳۲۱ش)

محمّدعلی فروغی;
زادروز	تهران 1256ش;
درگذشت	1321ش
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
شغل و تخصص های دیگر	پژوهشگر، مترجم و مؤسّس فرهنگستان ایران
لقب	ذکاءالملک
آثار	ترجمه و چاپ کتاب‌هایی نظیر اصول علم؛ ثروت ملل (1283ش) و تاریخ ملل قدیمۀ مشرق (1279ش)؛ غزلیات سعدی (با همکاری حبیب یغمایی، 1318ش)؛ تصحیح رباعیات خیام (با همکاری قاسم غنی، 1320ش)؛ تصحیح کلیات سعدی، در 4 جلد (1320ش)؛ سیر حکمت در اروپا در 3 جلد، (1310ـ1320ش)
گروه مقاله	زبان‌شناسی و ترجمه
خویشاوندان سرشناس	محمدحسین فروغی (پدر)
جوایز و افتخارات	از بنیانگذاران انجمن آثار ملی

فروغی، محمّدعلی (تهران ۱۲۵۶ـ۱۳۲۱ش)

(ملقّب به ذکاءالملک) دولتمرد، پژوهشگر، مترجم، و مؤسّس فرهنگستان ایران. فرزند محمدحسین فروغی است. پس از تحصیلات ابتدایی و علوم متداول زمان، برای آموختن مقدمات طب به دارالفنون تهران رفت و چندی بعد پس از رها‌کردن آن، به ادبیات و فلسفه روی‌ آورد و در بیشتر رشته‌های جدید، اطلاعات بسیاری به‌‌دست آورد. در ۱۸سالگی در وزارت انطباعات استخدام شد و ضمن کار، به تدریس در مدارس نیز می‌پرداخت. با هفته‌نامۀ تربیت که پدرش تأسیس کرده بود (۱۲۷۵ش)، همکاری می‌کرد و ترجمه‌های خود از آثار بسیاری از نویسندگان اروپایی را در آن به‌چاپ می‌رساند. از ۱۲۷۸ش، مترجم و مدرّس مدرسۀ علوم سیاسی شد. از مهم‌ترین کارهای او در آن سال‌ها، ترجمه و چاپ کتاب‌هایی، نظیر اصول علم، ثروت ملل (۱۲۸۳ش) و تاریخ ملل قدیمۀ مشرق (۱۲۷۹ش) بود که در برنامۀ درسی مدارس قرار گرفت. چندی بعد به معاونت مدرسۀ علوم سیاسی و استادی درس تاریخ آن مدرسه انتخاب شد. از بنیانگذاران انجمن آثار ملی بود. در ساختن آرامگاه فردوسی و مراسم جشن هزارۀ فردوسی، که در ۱۳۱۳ش در تهران و طوس برگزار شد، نقش اساسی داشت. در ۱۳۱۴ش، فرهنگستان ایران را تأسیس کرد و خود ریاست آن را به‌‌عهده گرفت. از نمایندگان ایران در مجمع عمومی جامعۀ ملل بود، که بعد از جنگ جهانی اول، در ژنو تشکیل شد و در ۱۹۳۰ به ریاست آن مجمع برگزیده شد. سه بار به نخست‌وزیری رسید و سمت‌های مهم و حسّاس دیگری نیز احراز کرد. در ابن بابویه به‌خاک سپرده شده است. غزلیات سعدی (با همکاری حبیب یغمایی، ۱۳۱۸ش) و رباعیات خیام (با همکاری قاسم غنی، ۱۳۲۰ش) را تصحیح کرد. از دیگر آثارش: سیر حکمت در اروپا در ۳ جلد، (۱۳۱۰ـ۱۳۲۰ش)؛ پیام من به فرهنگستان (۱۳۱۶ش)؛ آیین سخنوری یا فن خطابه (۱۳۱۶ش)؛ حقوق اساسی یا آداب مشروطیت دول (۱۲۸۶ش)؛ دورۀ مختصر تاریخ ایران (۱۲۸۳ش)؛ جامعۀ ملل (۱۳۰۸ش)؛ تصحیح کلیات سعدی، در ۴ جلد (۱۳۲۰ش).