برج چهل دختران
| برج چهل‌دختران | |
|---|---|
| نام فارسی | برج چهل‌دختران |
| کشور | ایران |
| استان | سمنان |
| موقعیت | محلۀ کوشمغان و زاوغانِ شهر سمنان، خیابان حکیم الهی |
| کاربری | بنای آرامگاهی |
| مشخصات معماری | برج مدور و آجری با گنبد مخروطی پیازی‌شکل، با ارتفاع 13 و قطر بیرونی 6.40متر |
| زمان ساخت | دورۀ سلجوقیان |
برج چهل‌دختران
برجی باستانی بین محلۀ کوشمغان و زاوغان سمنان، خیابان حکیم الهی، واقع در استان سمنان، متعلق به دوران پیش از اسلام. با توجه به نام «کوشمغان» که به معنای «کوشک مغان» و «زاوغان» که «زاویۀ مغان» و از سوی دیگر مقامی روحانی در آیین زردشت است، مطمئناً این برج در گذشته آتشکده و یکی از مکان‌های مقدس زردشتیان بوده است. وجه تسمیه این برج به اعتقاد اهالی سمنان برمی‌گردد که باور دارند این برج را ۴۰ دختر که تارک دنیا شده بودند با خشت و گل ساخته‌اند. اساس بنای بقعه اگرچه مربوط به دوران پیش از اسلام است، اما سازۀ فعلی متعلق به دورۀ سلجوقیان می‌باشد و در سال ۱۳۷۹ش در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در باور مردم این منطقه اگر دختران دم بخت به داخل برج بروند و سه تا هفت سنگ را به خارج پرتاب کنند و سنگ به خارج برج بیفتد بخت آن‌ها باز خواهد شد و همان سال به خانۀ شوهر می‌روند. این بنا نیز همانند بسیاری از بناهای قدیمی دربرگیرندۀ باورها و عقایدی است که از دوران کهن تا به امروز در ذهن مردمان ناحیه باقی مانده است و منشأ آن‌ها در پندارهای اساطیری دوران دور ایران زمین است. با آن‌که برج چهل‌دختران به‌سبب توسعۀ شهر در درون حیاط مدرسه‌ای قرار گرفته است همچنان ارزش فرهنگی و تاریخی خود را حفظ کرده است.
مشخصات معماری
این برج از دیدگاه معماری هشت‌ضلعی است که هر ضلع آن در خارج ۴.۵ و در داخل ۲.۸۰متر است. دیوار برج ضخامتی در حدود ۵۰ تا ۶۰سانتی‌متر دارد و ارتفاع آن بین 10 تا 12متر است. سقف برج فرو ریخته است. هر ضلع برج از بیرون و داخل طاق‌نماهای گسترده و مرتفعی دارد که طاق‌نماهای بیرونی، خلاف داخل، به شکل زیادی آسیب دیده‌اند.