آمار و ثبت احوال
آمار و ثبت اَحوال (Statistics and civil registration)
تصویب‌نامۀ شهریور ۱۲۹۵ش مشتمل بر ۴۱ ماده راجع به آمار و ثبت احوال توسط هیئت وزراء، به تصویب رسید ولی تا نیمۀ اول ۱۲۹۷ش اجرا نشد. اولین‌بار در اول مهر ۱۲۹۷ش، به‌موجب تصویب‌نامۀ شمارۀ ۱۱۶۷ هیئت وزراء مقرراتی را برای ثبت احوال تدوین کرد که در تهران اجرا شد و به‌این‌ترتیب قدم اول برای تأسیس ادارۀ سجل احوال یا ادارۀ احصائیه برداشته شد؛ ثبت احوال تهران در همان سال در وزارت داخله (کشور) تأسیس شد و به‌تدریج در نقاط دیگر کشور توسعه یافت. از ۱۲۹۷ تا ش۱۳۰۷ ادارۀ کل آمار در وزارت کشور قرار داشت، اما به‌موجب اعلان ۱۳۰۰ش، دایرۀ سجل احوال از ادارۀ تشکیلات نظمیه جدا و به ادارۀ بلدیه واگذار شد. در ۱۳۰۳ش آیین‌نامه‌ای مفصل راجع به احصائیه و جمع‌آوری آمارهای گوناگون به تصویب هیئت وزیران رسید. در ۱۳۰۴ش اداره‌ای در وزارت داخله به نام احصائیه و سجل احوال تشکیل شد. قانون مصوب در خرداد همین سال مقرر کرد که از تاریخ تأسیس ادارۀ ثبت احوال در هر منطقه، تمام اتباع ایران باید شناسنامه بگیرند و به‌دنبال آن وزارت کشور اداراتی به نام ادارۀ سجل احوال در شهرستان‌ها دایر کرد و به صدور شناسنامه و ثبت وقایع پرداخت. اما اولین شناسنامه در ایران در ۱۲۹۷ش و در بخش ۲ تهران به نام دکتر ولی‌الله نصر صادر شد. براساس قانون مصوب ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ش ادارۀ کل آمار و ثبت احوال تحت عنوان ادارۀ کل احصائیه و سجل احوال، تابع وزارت کشور، تأسیس شد و مستقلاً شروع به‌کار کرد. در ۱۳۱۴ش نام این اداره به ادارۀ کل احصائیه و ثبت احوال تغییر یافت و در ۱۳۱۶ش به ادارۀ آمار و ثبت احوال مبدل شد. در ۱۳۱۸ش قانون سرشماری به تصویب مجلس شورای ملی رسید و از آن تاریخ تا ۱۳۲۰ش در ۳۵ شهر سرشماری به‌عمل آمد و در ۱۳۳۷ش وظایف ادارات آمار و ثبت احوال از یکدیگر تفکیک شد و تشکیلات ثبت احوال آن زمان، ادارۀ کل ثبت احوال نام گرفت. در ۱۳۱۹ش قانون و آیین‌نامۀ ثبت احوال تهیه و ابلاغ شد و با عنوان ادارۀ کل آمار و ثبت احوال تغییر نام یافت.
در تیر ۱۳۵۵ش قانون سازمان ثبت احوال کشور به تصویب رسید و فعالیت‌ها و شرح وظایف این سازمان در شکلی نوین آغاز شد و در ۱۳۶۳ش مجلس شورای اسلامی در پاره‌ای از مواد قانون مذکور اصلاحاتی به‌عمل آورد.