عصر آهن

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۲ توسط Nazanin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

عصر آهن Iron Age

مرحله‌ای تکاملی در فناوری که طی آن سلاح‌ها و ابزارها از آهن ساخته شد. عصر حجر[۱] و عصر مفرغ[۲] پیش از عصر آهن قرار دارند و از این رو این عصر در چارچوب نظام سه دوره‌ای[۳] ماقبل تاریخ، آخرین مرحلۀ تکنولوژیک به‌شمار می‌رود. آهن در حدود 1500 پ‌م در نواحی غرب آسیا تولید شد، اما تا حدود 1000 پ م مادّه‌ای نامرغوب تر از مفرغ انگشاته می‌شد؛ در این زمان فنون متالوژی[۴] بهبود یافتند، و با افزودن کربن به آهن در فرآیند آهن‌گدازی[۵]، فولاد به‌دست آمد.آهن‌کاری[۶] به آرامی در مناطق گوناگون رواج یافت؛ حدود 900پ‌م در اروپای مرکزی، و حدود 600پ‌م در چین. هیئتی تحقیقاتی، فنون آهن‌کاری را در اواخر قرن 19 به جزایر فیجی[۷] معرفی کردند. فرهنگ‌های عصر آهن عبارات‌اند از هالشتات[۸] (برگرفته از نام کاوشگاهی در اتریش) و لا تن[۹] (برگرفته از نام کاوشگاهی در سوئیس). بهره‌گیری اقتصادی از آهن، به‌ویژه برای کاربرد در وسایل کشاورزی و اسلحه، گام بلندی در پیشرفت فرهنگ مادّی بود. کانه‌های آهن، برخلاف مس و قلع که در ساخت مفرغ به کار می‌روند، در همه جا به فراوان در دسترس‌اند، و همین امر رواج ابزارهای فلزی ارزان قیمت و بادوام را امکان‌پذیر ساخت. عصر آهن، همچنین، با ظهور نظام‌های سلسله‌مراتبی[۱۰]، همراه با قبیله‌ها و سرکردگان و مهتران، و تقویت استحکامات دفاعی، از قبیل دژتپه‌ها و حصارها، مقارن بود. صنعت نمک در اقتصاد اقوام هالشتات، یعنی قدیمی‌ترین فرهنگ عصر آهن در اروپای مرکزی، نقش عمده‌ای ایفا کرد. در قرن 19 گورستانی فوق‌العاده غنی در هالشتات حفاری شد و گورهایی متعلق به دورۀ گذار از عصر مفرغ به عصر آهن آشکار شدند. اشیایی از هر دو فلز به دست آمد، و مرحله‌های تطّور شمشیرهایی از جنس هر دو فلز، زمینه‌ساز ایجاد گاه‌شماری نسبی[۱۱] شد. آخرین مناصب هالشتات پیش‌در آمد نظام‌های مبتنی بر سلسله‌مراتبی سلتی انگاشته می‌شوند. نام این فرهنگ از نوعی کاوشگاه در دریاچۀ نوشاتل[۱۲] سوئیس گرفته شده است. فرهنگ‌های گوناگون لا تن، که سلتی به‌شمار می‌آیند، بر اثر تماس‌های تجاری میان تمدن‌های پیشرفتۀ شهری مدیترانه و اجتماعات زراعت پیشۀ هالشتات در شمال کوه‌های آلپ[۱۳] شکل گرفتند. در این فرهنگ از آهن به فراوانی برای ساختن اشیای عمومی و وسایل نظامی، و از مفرغ و طلا عمدتاً برای ساخت زیورآلات استفاده می‌شد. در مناطقی که به امپراتوری روم[۱۴] پیوستند، عصر آهن جای خود را، بنابر اصطلاحات باستان‌شناختی، به دورۀ رومی[۱۵] می‌دهد. در جاهای دیگر، عصر آهن تا غلبۀ فرهنگ نویسا[۱۶]ی دیگری، که غالباً مسیحیت بود، ادامه می‌یابد. در اسکاندیناوی، پژوهشگران عصر آهن رومی[۱۷]، دوره‌های مهاجرت‌ها و دورۀ وایکینگ‌ها[۱۸] را «عصر آهن» می‌انگارند. زیرا همگی عموماً دوره‌های ماقبل تاریخی (یا پیشاتاریخی[۱۹])اند و در دوره‌های تاریخی طبقه بندی نمی‌شوند. در انگلستان، عصر آهن از حدود 700پ‌م آغاز می‌شود و تا هجوم رومیان در 43م ادامه می‌یابد. فرهنگ عصر آهن پس از این تاریخ نیز، به‌ویژه در کورنوال[۲۰]، همچنان ادامه یافت.


  1. Stone Age
  2. Bronze Age
  3. Three Age System
  4. Metallurgical
  5. Smelting Process
  6. Ironworking
  7. Fiji Islands
  8. Hallstatt
  9. La Tène
  10. hierarchical systems
  11. relative chronology
  12. Neuchâtel
  13. Alps
  14. Roman Empire
  15. Roman Period
  16. Literate
  17. Roman Iron Age
  18. Vikings
  19. protohistoric
  20. Cornwall