آینه

آینه (mirror)

هر نوع سطح صیقلی بازتابندۀ نور. غالباً شیشه‌ای است که پشت آن را با آلیاژی از جیوه پوشش داده‌اند. آینۀ تخت تصویری مستقیم، مجازی، و هم‌اندازه با جسم در پشت آینه و در فاصله‌ای برابر با فاصلۀ جسم از سطح آینه تشکیل می‌دهد. آینۀ مقعر کروی، بسته به فاصلۀ جسم تا آینه، تصویری کوچکتر، معکوس، و حقیقی در جلو آینه، یا تصویری بزرگتر، مستقیم، و مجازی در پشت آن تشکیل می‌دهد. آینۀ محدب کروی تصویری کوچکتر، مستقیم، و مجازی در پشت آینه تشکیل می‌دهد. آینۀ خودروها از این نوع است. به نظر می‌رسد در آینۀ تخت پرتوهای نور از پشت آینه می‌آیند، اما عملاً چنین نیست. تصویر حقیقیِ معکوسِ آینۀ مقعر کروی جایی تشکیل می‌شود که پرتوهای نور از سطح آینه گذشته‌اند. فاصلۀ کانونی (f) آینۀ کروی برابر است با نصف شعاع انحنای آن. فاصلۀ کانونی، فاصلۀ تصویر تا آینه (v) و فاصلۀ جسم تا آینه (u)، را فرمول زیر به هم مرتبط می‌سازد:

فرمول

جنس موادی که معمولاً برای ساخت آینه به کار می‌روند عبارت‌اند از آلومینیوم، مس، مولیبدن، و کاربید سیلیسیم. برای ساختن آینه‌های بازتابی دقیق، مانند آینه‌های تلسکوپ‌های نجومی بزرگ، از بخار سیلیسیم کاربید که به روش شیمیایی پشت سطح نشانده می‌شود، و فرآیند صیقل‌کاری الکترولیزی استفاده می‌کنند. این فرآیند در ۱۹۸۹م ابداع شد. دقت آینه‌هایی که با این روش ساخته می‌شوند در حدود چند آنگستروم است.
آینه‌های مایع. این گونه آینه‌ها را با چرخاندن مایعی مثل جیوه می‌سازند، به قسمی که نیروهای گرانش و گریز از مرکز آن را به شکل سهمی کامل درمی‌آورند. مزایای آینه‌های مایع نسبت به آینه‌های جامد عبارت است از (۱) این نوع آینه‌ها گود نمی‌افتند و بنابه تئوری می‌توان آن‌ها را بسیار بزرگ ساخت، (۲) ارزان‌ترند، و (۳) نیاز به صیقل‌کاری ندارند. در ۱۹۹۴م تعداد معدودی تلسکوپ با آینۀ مایع برای فعالیت‌های پژوهشی ساخته شد. در ۱۹۹۵م، بزرگ‌ترین تلسکوپ با آینۀ مایعی به قطر سه متر برای رصدخانۀ اربیتال دبریس، متعلق به ناسا و واقع در ایالت نیومکزیکوی امریکا، ساخته شد.

 

---