آتشکده (کتاب)

آتشکده (کتاب)

(یا: آتشکدۀ آذر) تألیف لطف علی آذر بیگدلی، متخلص به آذر. تذکره‌ای است به فارسی در شرح حال و نمونه اشعار ۸۴۲ شاعر فارسی‌گوی ایران و شبه قارۀ هند. مؤلف این کتاب را در ۱۱۷۴ق، به‌نام کریم‌خان زند در دو مجمره تألیف کرد. مجمرۀ اول، که در ذکر احوال و نمونۀ اشعار شعرای گذشته است، دربرگیرندۀ یک شعله در شرح احوال شاهان و شاهزادگان و امرای ترک، و سه اخگر در ذکر شعرای ایران و توران و هندوستان است. مجمرۀ دوم در ذکر احوال و اشعار معاصران در دو پرتو است: پرتو اول در تراجم معاصران و پرتو دوم در احوال و آثار مؤلف است. تألیف این اثر عظیم سی سال زمان برد. این کتاب نخست در بمبئی (۱۲۷۷ق)، بار دیگر به‌کوشش سیدجعفر شهیدی (۱۳۳۷ش) و سپس با تصحیح و حواشی سید حسن سادات ناصری (۱۳۳۶ـ۱۳۳۹ش) به‌چاپ رسید. میرهاشم محدث نیمۀ دوم این کتاب را به‌چاپ رساند (۱۳۷۸ش).

اين کتاب ترتيب جغرافيايی دارد و بيشترش بر حسب كشورها، ايالت ها و شهرها تنظيم شده است و شامل اشعار شاهان، شاهزادگان، اميران و نيز بانوان شاعر، و شاعران معاصر مؤلف و گلچينی از اشعار خود آذر بيگدلی و همچنين گزيده ای از مثنوی يوسف و زليخاست.

اکثر بخش های اين كتاب در خصوص شاعران ايرانی قبل از زمان آذر بيگدلی است كه بسيار مشهور و زبانزد بوده اند. اسامی اين شعرا نيز به ترتيب اسامی شهرها و كشورهای زادگاه شان منظم شده است. در اين اثر، شرح حال 60 نفر از معاصران آذر بيگدلی نيز آمده است.

تأليف اين اثر عظيم سی سال زمان برد.