آخرین دفاع
آخرین دفاع (the last defense in the court of law)
یکی از حقوق متهم، دفاع دربرابر اتهام موضوع شکایت است. هم در مرحلۀ تحقیقات مقدماتی در دادسرا و هم در مرحلۀ رسیدگی در دادگاه. متهم حق دارد در پاسخ به شکایات شاکی، از خود دفاع کند و بازپرس یا قاضی نیز مکلف است فرصت دفاع به او بدهد. پس از تکمیل تحقیقات مقدماتی، بازپرس، و در پایان رسیدگی دادگاه، قاضی مکلف است آخرین دفاع متهم را دربارۀ اتهام و نیز ادله و مدارک و هرچه در مقام دفاع لازم می‌داند، اخذ و در پرونده درج کند. اظهارات پایانی متهم یا وکیل او پس از تکمیل تحقیقات دادسرا، و نیز پس از پایان رسیدگی دادگاه آخرین دفاع اوست و بازپرس بعد از آن، ختم تحقیقات را اعلام و پرونده را همراه با اظهارنظر خود نزد دادستان می‌فرستد. دادگاه نیز، پس از اخذ آخرین دفاع متهم، ختم رسیدگی را اعلام و مبادرت به صدور رأی می‌کند.