اعزام محصل به خارج
اِعزام محصل به خارج
اقدامی فرهنگی در جهت اعزام دانشجو به خارج کشور برای آموختن علوم و فنون جدید به منظور ارتقای مرکز فرهنگی و صنعتی. سابقۀ این امر در زمان عباس میرزا، ولیعهد قاجار، بعد از شکست ایران از روسیه، بوده است. در ۱۲۲۶ق به توصیۀ قائم مقام فراهانی دو نفر برای آموختن نقاشی و طب به انگلستان اعزام شدند. چهار سال بعد در ۱۲۶۰ق عباس میرزا پنج نفر را روانۀ انگلستان کرد تا علوم مهندسی، طب، السنه، و مهندسی توپخانه بیاموزند. در ۱۲۶۰ق پنج محصل دیگر به پاریس اعزام شدند. در همین زمان، کسانی چون میرزا ملکم‌خان نیز با خرج خود فرزندانشان را به اروپا فرستادند. امیرکبیر پنج نفر از اهل صنعت را روانۀ روسیه کرد تا در رشته‌های گوناگون دورۀ کارآموزی را طی کنند. پس از تأسیس دارالفنون در ۱۲۶۶ق، اعزام محصل به‌منظور گذراندن دوره‌های تحصیلات تکمیلی صورت گرفت و از اولین گروه فارغ‌التحصیلان مدرسه، ۴۲ نفر به فرانسه اعزام شدند. در ۱۳۰۷ش که قانون مخصوص اعزام محصل به خارج وضع گردید تا شش سال محصلان برگزیدۀ فارغ‌التحصیل دبیرستان‌ها به اروپا روانه شدند، اما پس از ۱۳۱۳ش شاگردان اول و دوم دانشکده‌های دانشگاه تهران و سایر مدارس عالی به خارج اعزام می‌شدند. در قانون مصوب ۱۳۳۹ش، به دولت اجازه داده شد که فارغ‌التحصیلان رتبۀ اول هریک از رشته‌های آموزش عالی را برای تکمیل تحصیل به مدت چهار سال به خارج اعزام کند به شرط آن‌که پس از اتمام تحصیل، با دریافت حقوق قانونی، معادل سال‌هایی که در خارج تحصیل کرده‌اند، به دولت خدمت کنند. قانون مصوب ۱۳۶۴ش، جدیدترین قانون در این زمینه، اعزام دانشجو را به خارج به مقاطع بالاتر از لیسانس منحصر و تمهیدات خاصی در این زمینه پیش‌بینی کرده است.