امامزاده ام کبری و ام صغری
| امامزاده ام کبری و ام صغری | |
|---|---|
| نام فارسی | امامزاده ام کبری و ام صغری |
| کشور | ایران |
| استان | البرز |
| موقعیت | ضلع شمالی میدان امام خمینی اشتهارد |
| کاربری | زیارتگاه |
| مشخصات معماری | بنایی مشتمل بر یک ایوان ورودی، تالاری مستطیلی‌شکل و اتاقی مربعی‌شکل |
| زمان ساخت | دورۀ صفوی |
بنایی آرامگاهی، مربوط به دورۀ صفویه، در شهر اشتهارد. دربارۀ زمان ساخت بقعه اطلاعی در دست نیست، ولی کتیبۀ موجود نشان از آن دارد که به سال 1089ق توسط شخصی به نام میرزا حسابی به صورت اساسی تعمیر شده. همچنین بر دیوار جنوبی تالار سنگ قبری نصب است که تاریخ چهاردهم ذی‌الحجه 991ق بر آن حک شده است. طبق روایات، امامزادگان مدفون آرامگاه (ام کبری و ام صغری) از نوادگان امام موسی کاظم (ع) بوده‌اند.
امامزاده در ضلع شمالی میدان امام خمینی اشتهارد واقع است. این بنا که دارای بلندترین گنبد استان البرز است، در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در اواخر سال 1384 و سال بعد، علاوه بر مرمت دیوارها، طاق‌ها و نمای بیرونی، اطراف ضریح امامزاده کاشی‌کاری و آیینه‌کاری شده است.
مشخصات بنا
بنای آرامگاه از یک ایوان ورودی رو به شمال، تالاری مستطیلی‌شکل به‌عنوان نمازخانه و محل دعا و همین طور اتاقی مربعی تشکیل شده است که ضریح امامزادگان در آن قرار دارد. این بارگاه با آجر ساخته شده است و گنبدی مزین به کاشی‌کاری دارد.
بنای امامزاده، از دو قسمت سردر و رواق و بنای بقعه تشکیل می‌شود. سردر ورودی عبارت از یک قوس بلند در وسط و دو جرز آجری در دو طرف آن است که شباهت کاملی به سر در امامزادۀ روستای پلنگ‌آباد (اشتهارد) دارد. با عبور از ایوان، به رواق مقابل بقعه وارد می‌شویم. این رواق نیز نظیر رواق امامزاده شاه سلیمان اشتهارد است؛ با این اختلاف که طول آن کم‌تر است و در دو طرف رواق، هرسو دو غرفه - یکی بزرگ‌تر و دیگری کوچک‌تر- قرار دارد. در پشت دیوار جنوبی رواق، قسمت قدیمی و اصلی، یعنی بنای بقعه قرار دارد که طول هر ضلع آن 5.75 متر است. در وسط هر ضلع، یک طاق‌نما با قوس تیزه‌دار وجود دارد. در چهارگوشۀ بنا نیز نظیر امامزاده شاه سلیمان، ترنبه‌هایی ایجاد شده و سپس بین آنها کاربندی گشته و بعد دورتادور به نحو جالب و در عین حال ساده‌ای رسمی‌بندی گردیده و سرانجام پوششِ گنبدیِ کم‌خیزِ درونیِ بقعه برپا گشته است. نور داخل بقعه به کمک دو پنجرۀ جاسازی شده تأمین می‌گردد. داخل بنا با گچ سفید شده و فاقد هرگونه تزیین است. تنها در وسط طاق‌نمای غربی، محفظه‌ای به صورت محل قرار دادن چراغ ـ در برخی از بناها یا افروختن شمع- مشاهده می‌شود. نمای خارجی مجموعۀ امامزاده، یعنی بقعه و رواق مقابل آن، در حال حاضر به صورت یک بنای آجری مکعب مستطیل است. بنای بقعه که در قسمت جنوبی قرار گرفته است، از خارج به صورت یک چهارضلعی است که نمای سه دیوار شرقی، جنوبی و غربی آن، هر یک دارای دو طاق‌نمای آجری با لچکی‌هایی مزین به آجرهای لعابی فیروزه‌ای‌رنگِ چهارگوش است. شیوۀ ایجاد طاق‌نما، بر روی دیوارهای خارجی شرقی و غربی رواق نیز به کار رفته و در هر طرف، سه طاق‌نما نظیر نمای دیوار بقعه ایجاد شده است. گنبدی که بر فراز بقعه قرار دارد، همچنان که ذکر شد بلندترین گنبدی است که در این منطقه دیده می‌شود. گنبد مزبور، از دو قسمت گردنی استوانه‌ای به ارتفاع تقریبی 3.5 متر و گنبدی تخم‌مرغی‌شکل با تناسب کامل تشکیل یافته است. این گنبد، به یکی از دو گنبد بنای مقبرۀ قاضی‌زاده رومی در شاه زندِ سمرقند (از آثار قرن پانزدهم میلادی) شباهت دارد. تمامی سطح گنبد در گذشته دارای پوششی از کاشی بوده؛ با وجود مرمت کاشی‌کاری آن طی دهه‌های اخیر، هم‌اکنون بخش‌های از کاشی‌های گنبد از بین رفته است. قسمت استوانه‌ای‌شکل گنبد در پایین دارای یک حاشیۀ آجری به ارتفاع یک متر است. سطح گنبد با طرح خاص و جالبی به کمک آجرهایی که قسمت نرۀ آنها لعاب داده شده، تزیین یافته است. پوشش مزبور، تنها با دونقش و دو رنگ سیاه و فیروزه‌ای تزیین شده است.