خسرو ميرزا
خسرو ميرزا (1237-1301ق)
شاهزادۀ قاجار، هفتمين پسر عباس ميرزا نایب‌السلطنه، و نوۀ فتحعلی شاه. مادرش، دختر امير گونه خان كرد زعفرانلو (ايلخان خراسان) بود.
او در 1245ق كه 18 ساله بود، برای عذرخواهی به علت قتل و مثله شدن ديپلمات روس، الکساندر گریبايدوف، سفير روسيه در سفارتخانه روسيه در تهران به همراه هيئتی بزرگ عازم سن پترزبورگ شد و از طرف پدربزرگش فتحعلی شاه و نيز پدرش عباس ميرزا، نامه‌ای برای تزار روسيه نيكلای اول برد تا مبادا پس از قراردادهای ننگين گلستان و تركمانچای، قرارداد يا جنگ ديگری به كشور تحميل شود. آن سفر يک سال طول كشيد و در آن، میرزا تقی خان فراهانی (اميركبير) 22 ساله نيز از جمله اعضاء بود. در آن سفر، خسرو ميرزا الماس فتحعلی شاه كه يادگار فتوحات هند نادر شاه افشار بود را نيز به عنوان پيشكش تقديم امپراتور روسيه كرد. سه سال پس از آن سفر، پدرش عباس ميرزا درگذشت (1248ق) و برادرش محمد میرزا، نايب‌السلطنه شد. سپس خسرو ميرزا توسط قائم مقام فراهانی به زندان انداخته شد تا مانعی بر سر راه نایب‌السلطنگی برادرش نشود. دو سال پس از آن نيز فتحعلی شاه فوت كرد (1250ق). و تا آن هنگام، هنوز هم خسرو ميرزا در زندان بود و محمد ميرزا جای فتحعلی شاه را گرفت و شاه مملكت شد.
آن گاه، قائم مقام فراهانی دستور كور كردن خسرو ميرزا و برادرانش جهانگير ميرزا، مصطفی قلی میرزا و احمد میرزا را صادر كرد تا فكر توطئه و گرفتن جای برادر به سرشان نزند.
سال پس از آن كه محمدشاه نسبت به قائم مقام فراهانی بدبين شده بود (1251ق)، دستور داد در زيرزمين عمارت دلگشا در باغ نگارستان تهران او را خفه کنند. در 1271ق نيز تزار نيكلای اول طی نبرد كریمه، ذات‌الريه گرفت و درگذشت. و 183 سال پس از آن، الماس شاه در موزه كاخ كرملین نگهداری شد.