غزلهای کریمه
غزلهای کریمه (Sonety krynskie)
مجموعه‌ای از هجده غزل، اثر آدام میتسکی‌یِویچ، شاعر بزرگ لهستانی. او به دلیل تبعید شدنش از لهستان به روسیه، در سیر سفرش به روسیۀ مرکزی، در سال 1825م به شبه‌جزیرۀ کریمه سفر کرد. حاصل این سفر 18 غزل بود که یک سال بعد با سرمایۀ شاعر در مسکو انتشار یافت. این کتاب، سال 1389ش، در ایران به صورت دوزبانه به همت انتشارات بال با برگردان ایونا نویسکا (انگلیسی) و علیرضا دولتشاهی (فارسی) منتشر شده است. این ترجمه جز 18 غزل مذکور حاوی مقدمه‌ای دربارۀ ادبیات لهستان و زندگی میتسکی‌یِویچ است.
گزارش محتوا
نخستین غزل، «استپ‌های آکرمان[۱]»، توصیف اندوه تبعید است که در آن شاعر گم شده در استپ‌ها مضطربانه می‌کوشد تا صدای زادگاه خود، لیتوانی، را بشنود. شاعر در سه غزل بعد، «ملوان آرام[۲]»، «سفر دریایی[۳]» و «توفان[۴]» ظاهراً خود را به دست حرکت گهواره‌ای آرامش امواج سپرده است. ولی این آرامش دیری نمی‌پاید: ناگهان توفانی برمی‌خیزد که روح شاعر را به کوشیدن با محیط عناصر لجام گسیخته وامی‌دارد. میتسکی‌یِویچ در غزل پنجم، به نام «کوه‌هایی که از استپ‌های کوزلوفا [دیده می شود][۵]»، ما را با احساس خلسۀ خود از دیدن منظرۀ طبیعت آشنا می‌کند. چهار شعر بعد مختص به باغچه‌سرای، شهر کوچک بدیعی است که سابقاً مأمن خان‌های تاتار بود. این غزل‌ها به ترتيب موسومند به «باغچه‌سرای[۶]»، «شب باغچه‌سرای[۷]»، «گور پوتوتسکا[۸]» و «گورهای اهل حرم[۹]». در سه غزل بعدی (دهم، یازدهم و دوازدهم)، شاعر از افسون قله‌های برف‌پوش بائیداری[۱۰] و آلوشتا[۱۱] به وجد می‌آید: «بائیداری»، «روز آلوشتا»، «شب آلوشتا»؛ تا بالاخره، همچنان همراه با «میرزا»، می‌رسد به جایی که کوه عظیم چاتیرداه[۱۲]، «پادشاه کوه‌ها»، نمودار می‌شود. کوهی که شاعر آن را در غزلهای سیزدهم و چهاردهم به نام «چاتیرداه» و «زایر[۱۳]» می‌ستاید. غزل پانزدهم، «جادۀ بالای پرتگاه چوفوت ـ کله[۱۴]»، دورنمای حیرت‌انگیزی را وصف می‌کند که در برابر مسافر در این جادۀ کوهستانی با پرتگاه‌های پرشیب گشوده می‌شود. در غزل شانزدهم، توصیفی قوی از پرتگاهی را، که در برابر چشمش نمودار می‌شود، به «میرزا» نسبت می‌دهد؛ عنوان این شعر «کوه کیکینئیس[۱۵]» است. دایرۀ غزل‌ها در نهایت با دیداری از کریمه بسته می‌شود: در دو غزل خرابه‌های قلعه در بالاکلاوا[۱۶] و در صخرۀ یهودا[۱۷].