ارگ کریم خان
| اَرْگِ کریم‌خان | |
|---|---|
| نام | اَرْگِ کریم‌خان |
| موقعیت | شهر شیراز |
| کاربری | سکونت‌گاه، زندان |
| زمان ساخت | دورۀ زندیه |
اَرْگِ کریم‌خان
این ارگ، همراه با مجموعه بناهای دیگری از دورۀ کریم‌خان زند، بر گرد میدانی وسیع در شیراز قرار گرفته بود. در دورۀ آقا محمدخان قاجار، این بنا بسیار آسیب دید، و به دستور وی، مصالح و لوازم نفیس بنا را جدا کردند و به تهران بردند. در دورۀ قاجار، حکّام فارس در این بنا سکونت داشتند، و در ساختمان و تزیینات آن تغییرات بسیاری دادند. در دورۀ پهلوی، ارگ به زندان تبدیل شد، و آسیب‌های بیشتری به آن وارد آمد. در عملیات مرمت بنا، از حدود ۱۳۵۰ش تاکنون، بنا به‌شکل اولیۀ خود درآمده است. در این زمان، تزیینات باقی‌مانده از دورۀ زندیه را از زیرلایه‌های گچ خارج کرده‌اند. ارگ، حیاط مستطیل‌شکل وسیعی در میانه دارد که حوض طویلی محور اصلی آن را می‌پیماید. در میانۀ سه جبهۀ این حیاط، ایوانی با دو ستون سنگی، و در دو سوی هریک از این ایوان‌ها، کفش‌کن‌ها و اتاق‌ها یک در میان، قرار گرفته‌‌اند. براساس منابع موجود، فضاهای مختلف بنا تزییناتی همچون نقاشی، طلاکاری، حجاری، منبت‌کاری و ...، داشته‌اند، که امروزه قسمت‌های کمی از آن باقی است. جبهۀ چهارم حیاط، دو حیاط کوچک و فضاهای خدماتی پیرامون آن‌ها، حمّام، و ورودی را دربر می‌گیرد. بر بالای درگاه ورودیِ ارگ، تصویری از «نبرد رستم و دیو سفید» کاشی‌کاری شده است. چهار برج قطور و مدور در چهار گوشۀ خارجی ارگ، آن را به قلعه‌ای مستحکم بدل کرده است.