اصلاحات ارضی
اِصلاحاتِ اَرضی
مهم‌ترین برنامۀ اصلاحات اجتماعی ـ اقتصادی عصر پهلوی، از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۱ش، با دو هدف اصلیِ افزایش تولید و تعمیم عدالت، مبنی بر تقسیم زمین بین کشاورزان. این برنامه از اوایل مشروطیت مطرح و در مرام‌نامۀ حزب دموکرات بدان تأکید شده بود، اما عملاً اقدامی در این جهت صورت نگرفت. پس از برکناری رضاشاه از سلطنت بسیاری از املاکی که او از مردم گرفته بود به صاحبان آن‌ها باز گردانده شد، اما با طرح مجدد املاک سلطنتی در مجلس شورای ملی، بخشی از این املاک به محمدرضاشاه واگذار شد (۱۳۲۶ش). در ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ شاه زیر فشار دولت دموکرات، فرمان تقسیم املاک سلطنتی را صادر کرد، اما بخشی از طرح اجرا نشد. در ۱۳۳۱ دولت این املاک را از شاه گرفت، اما بعد از کودتای ۲۸ مرداد و با روی کار آمدن جمهوری‌خواهان در امریکا بار دیگر املاک در اختیار شاه قرار گرفت. در آغاز دهۀ ۱۳۴۰، دولت دموکرات امریکا به منظور جلوگیری از قیام‌های مردمی در کشورهای اقمار، خواهان اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در این کشورها شد. از این‌رو علی امینی نامزد اجرای اصلاحات مورد نظر امریکا به صدارت رسید. او لایحۀ اصلاحات ارضی را به تصویب مجلس رساند. سرانجام این طرح در دولت اسدالله علم به تصویب نهایی رسید (۱۳۴۱). اجرای برنامۀ اصلاحات ارضی به موجب قانون اصلاحات، در ۲۰ دی ۱۳۴۰ آغاز شد و با تصویب‌نامه‌ها و الحاقیه‌هایی که تا پایان اصلاحات (۱۳۵۱) بدان افزوده شد، سه مرحله را پشت سر گذاشت و در ۱۳۵۱ رسماً پایان یافت. اصلاحات ارضی ابتدا از مراغه آغاز و پس از آن فوراً در کل کشور اجرا شد، اما چون شاه و خاندان پهلوی بزرگ‌ترین مالکان به‌حساب می‌آمدند، این طرح تغییر ماهیت داد و عمدتاً در میان مالکان متوسط و کوچک اجرا شد.