حاجی شریعت‌الله
| حاجی شریعت‌الله | |
|---|---|
| زادروز |
حدود 1781م |
| درگذشت | حدود 1840م |
| محل زندگی | شبه‌قارۀ هند |
| ملیت | بنگالی |
| تحصیلات و محل تحصیل | علوم دینی |
| شغل و تخصص اصلی | عالم روحانی |
| گروه مقاله | تاریخ |
حاجی شریعت‌الله (ح 1781- ح 1840م) Haji Shariatullah
روحانی مصلح بنگالی و بنیان‌گذار نهضت فرائضی در شبه‌قارۀ هند. اولین مبلّغ بنگالی بود که بر ضد موهومات و باورهای نادرست و التقاطی مسلمانان ایستاد.
در روستای بندر کهوله، از توابع استان داکای کنونی، به دنیا آمد. در 8سالگی پدرش را از دست داد و تحت مراقبت عمویش قرار گرفت. در 12سالگی به کلکته رفت و تحت نظر یک معلم قرآن به فراگیری علوم قرآنی پرداخت. در همین دوره زبان‌های فارسی و عربی را نیز یاد گرفت. در 18سالگی به مکه رفت و نزدیک 20سال در آن‌جا و سپس قاهره در محضر علما و فقهای حنفی، ادبیات عرب، فقه حنفی و علوم دینی را فراگرفت. پس از بازگشت به هندوستان (1818م)، در زادگاهش به تدریس و تبلیغ پرداخت. او که شاهد استثمار کشاورز مسلمان توسط انگلیسی‌ها و هندوان بود، بزرگ‌ترین علت ضعف مسلمانان هند را دوری از باورهای اسلامی به دلیل التقاط آداب اسلامی و هندو می‌دانست. بنابراین با شدت و جدیت بر ضد بدعت‌ها و برخی مراسم آنها برخاست. در آغاز وی با مخالفت‌های سختی روبه‌رو شد، اما پس از چندی مسلمانانی از مناطق مختلف به او پیوستند.
نهضت حاجی از آن رو که به فرائض دینی تأکید بسیاری داشت فرائضی نامیده شد. پس از پاگرفتن این حرکت، وی اهداف سیاسی- اجتماعی را دنبال کرد و از آن‌جا که پیروانش اساساً جمعیت روستایی بودند، آنها را به مقاومت در برابر پرداخت مالیات و حتی تصرف اراضی دولتی تشویق کرد. وی هندوستان را «دارالحرب» نامید و از 1928 تا 1936م حکومتی فرقه‌ای تشکیل داد. در 1831 به اتهام تحریک پیروان خود به نپرداختن مالیات دولتی محکوم شد، اما نبود مدارکی برای اثبات اتهامش باعث آزادی او گردید. از آن پس در روستایش تبلیغ و ارشاد مردم را دنبال کرد. اعتقادات حاجی شریعت‌الله با اعتقادات وهابیت همپوشانی زیادی داشت و تا امروز بسیار مورد توجه مسلمانان بنگال است.
ناحیه‌ای در استان داکا به افتخار او شریعت‌پور نام‌گذاری شده است. بر روی تمبر پستی که دولت بنگلادش در سال 1993م به یاد حاجی شریعت‌الله منتشر کرده سال تولد او 1770 و سال درگذشتش 1839 درج گردیده.