راسک، شهرستان
| راسک، شهرستان | |
|---|---|
| استان | سیستان و بلوچستان |
| بخش | مرکزی، پیشین، و پارود |
| جمعیت | حدود 94,900نفر (1395ش) |
| موقعیت | مناطق شرق جنوبی ایران و استان سیستان و بلوچستان |
| نوع اقلیم | گرم و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | 400متر (مرکز شهرستان) |
| تولیدات و صنایع مهم | موز، انبه، پاپایا، مرکبات و غلات |
| برخی بناهای مهم | قلعۀ پیشین، قلعۀ فیروزآباد و تپه قلعه برنجی |
| نام لاتین | Rask |
| شهر ها و آبادی های مهم | شهرهای راسک و پیشین |
راسک، شهرستان (County) Rask
واقع در مناطق شرق جنوبی ایران و استان سیستان و بلوچستان، به مرکزیت اداری شهر راسک. در اواخر سال 1398ش، ضمن تغییر و اصلاحاتی در سیستان و بلوچستان و تقسیم شهرستان سرباز به دو شهرستان سرباز و راسک ایجاد شده است. محدودۀ این شهرستان که از دوهزارسال پیش از میلاد سکونتگاه جوامع انسانی و روستایی بوده، در سراسر دورۀ اسلامی از مناطق مکران بوده است؛ در دورۀ معاصر و در اصلاحات و تقسیماتِ سیاسیِ کشوری ابتدا شامل تعدادی آبادی و تابع شهرستان خاش بود، پس از ایجاد شهرستان‌های ایرانشهر و چابهار در سال 1326ش مجموعه‌ای از دهستانهای تابع این دو شهرستان بود، در سال 1379ش با انتزاع از شهرستان ایرانشهر به شهرستان جدیدی به نام سرباز ارتقاء یافت، و نهایتاً در اواخر سال 1398ش براساس مصوبۀ هیأت وزیران، با انتزاع بخش‌هایی از شهرستان سرباز همچنان که پیش‌تر گفته شد به دو شهرستان مستقل (اما از لحاظ فرهنگی و تاریخی یکپارچه) تقسیم شد. به این ترتیب، شهرستان کنونی راسک شامل مناطق شرقی شهرستان پیشین سرباز است. بنای آبادی‌های فعلی راسک به دورۀ متأخر تا زمان صفویه مربوط است.
شهرستان کنونی راسک متشکل است از 3 بخش، 3 دهستان (با بیش از 230 روستا) و 3 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستانهای «جکیگور[۱]» و «راسک و فیروزآباد»، به مرکزیت شهر راسک)، بخش پارود[۲] (مشتمل بر دهستانهای پارود و مورتان[۳]، به مرکزیت شهر پارود)، و بخش پیشین (مشتمل بر دهستانهای پیشین و زردبن[۴]، به مرکزیت شهر پیشین). آبادی‌های پیشین، راسک و پارود به ترتیب در سال‌های 1378، 1380 و 1396ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. براساس جمعیت آبادی‌ها و دهستانهای کنونی راسک در سرشماری سال 1395ش، جمعیت این شهرستان حدود 94,900نفر بوده که از این مقدار بیش از 27درصد شهرنشین و نزدیک به 73درصد ساکن نقاط روستایی بوده‌اند. شهرستان راسک در شرق با مرزی به طول تقریبی 120کیلومتر به کشور پاکستان، در جنوب به شهرستان دشتیاری، در غرب به شهرستان قصرقند، در غرب شمالی و شمال به شهرستان سرباز، و در شمال شرقی به شهرستان مهرستان محدود شده است.
مساحت شهرستان راسک حدود 5170کیلومترمربع، ارتفاع آن از سطح دریا (در مرکز شهرستان) حدود 400متر و از لحاظ اقلیمی جزو مناطق گرم و خشک است. این شهرستان عمدتاً دشت و اراضی تپه‌ماهوری است. مهم‌ترین عوارض طبیعی شهرستان رود دائمی سرباز و تعدادی خشک‌رود است که در زمان بارندگی و سیلاب‌ها به جریان افتاده و به باهوکلات می‌پیوندند. مردم شهرستان بلوچ و سنی‌مذهبند و شغل غالب آنها کشاورزی و دامداری است. مهم‌ترین محصولات کشاورزی و باغی راسک موز، انبه، پاپایا، مرکبات و غلات است. این شهرستان مهم‌ترین تولیدکنندۀ انبه در ایران است. جز کشاورزی و دامداری، صنایع دستی‌ای چون حصیربافی و قالیبافی نیز در اقتصاد مردم این شهرستان نقش دارد.
قلعۀ پیشین مربوط به دورۀ قاجار، قلعۀ فیروزآباد مربوط به دوره‌های تاریخی پس از اسلام تا دورۀ قاجار در روستای فیروزآبادِ بخش مرکزی و تپه قلعه برنجی مربوط به سده‌های متأخر در دهستان جکیگور و ۳ کیلومتری شرق روستای بافتان[۵] از آثار تاریخی این شهرستان است که در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.