آذرشهر، شهر
آذرشهر، شهر Azarshahr (city)
واقع در استان آذربایجان شرقی و مرکز اداری شهرستان آذرشهر. با ارتفاع ۱,۳۹۰ متر، در منطقه‌ای کوهستانی، در ۴۵کیلومتری جنوب غربی تبریز، در دامنۀ غربی کوهستان سهند، سر راه تبریز به مراغه، قرار دارد. اقلیم آن معتدلِ مایل به سرد و نیمه‌خشک و جمعیت آن ۳۶,۸۰۱ نفر است (۱۳۸۵). این شهر، که سابقاً دهخوارقان یا توفارقان نام داشت، از شهرهای بسیار قدیم ایران است و سابقۀ آن به روزگار هخامنشیان می‌رسد. دهخوارقان سالیان دراز کعبۀ زردشتیان بود. پس از تسلط اسلام موقعیت خود را از دست داد و مسجدهای بسیاری در آن ساخته شد. توفارقان در حملۀ مغول به ایران، آسیب فراوانی دید و بسیاری از ساکنان آن کشته شدند. عثمانی‌ها در ۹۲۰ق دهخوارقان را تصرف کردند، اما مدتی بعد، به‌ناچار، آن‌جا را تخلیه کردند. صفویان به دهخوارقان توجه خاصی داشتند و ابنیۀ بسیاری، ازجمله پل‌ها و کاروان‌سراهای متعدد، در آن ساختند. با سقوط صفویه، عثمانی‌ها مجدداً به دهخوارقان تجاوز کردند و نادرشاه افشار در ۱۱۴۳ق دست عثمانی‌ها و افغان‌ها را از آن سرزمین کوتاه کرد. دهخوارقان در جنگ دوم ایران و روس، ستاد ارتش ژنرال پاسکوویچ بود و او پیش‌نویس عهدنامۀ ترکمانچای را در همین شهر به عباس‌میرزا تحمیل کرد. نام دهخوارقان در ۱۳۱۶ش بنابر پیشنهاد فرهنگستان به آذرشهر تغییر یافت.