فریدون جم

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
فریدون جم

فریدون جم (تبریز ۱۲۹۳ – لندن ۱۳۸۷ش)

از نظامیان عصر پهلوی و ارتشبد ارتش ایران، فرزند محمود جم (ملقب به مدیرالملک).

تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تبریز، تهران و پاریس تکمیل کرد. بر خلاف میل پدرش، به دانشکدۀ افسری سن سیر فرانسه رفت چرا که از کودکی عاشق نظام بود. علاقه‌ای به بازگشت به ایران نداشت و می‌خواست در ارتش فرانسه خدمت کند، اما رضاشاه پهلوی که او را برای همسری دخترش مناسب می دانست، به محمود جم (نخست‌وزیر) دستور داد که پسرش را به تهران احضار کند. فریدون جم به اجبار اطاعت امر و تحصیلاتش را در دانشکدۀ افسری تهران تکمیل کرد. او در ۱۳۱۶ش با درجۀ ستوان دومی فارغ‌التحصیل شد و یک سال بعد، با شاهدخت شمس، خواهر بزرگ تر محمد رضا پهلوی ازدواج کرد.

البته این ازدواج تنها تا زمانی که رضاشاه در قید حیات بود، تداوم یافت و با مرگ او در تبعیدگاه، فریدون جم شمس را طلاق داد. شمس پس از جدایی، با مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ آینده ازدواج کرد و فریدون هم با فیروزه (معشوقه سابق شاه).

جم به همراه خاندان پهلوی، در دوران تبعید در جزیرۀ موریس و ژوهانسبورگ زندگی می‌کرد تا این که پس از مرگ رضاشاه در ۱۳۲۳ش به ایران بازگشت و به امور نظامی‌گری پرداخت.

فریدون جم با درجهٔ سرتیپی، فرمانده دانشکدهٔ افسری شد. پس از آن درجهٔ سرلشکری و بعد از آن سپهبدی گرفت. مدتی معاونت ارتش غرب و مدتی نیز فرماندهی ارتش شرق را بر عهده داشت. در اردیبهشت 1348ش به ریاست ستاد مشترک نیروهای مسلح منصوب شد و به درجۀ ارتشبدی ارتقا یافت. سرانجام به قائم‌ مقامی ستاد بزرگ ‌ارتشتاران رسید و بعد از ارتشبد بهرام آریانا با درجهٔ ارتشبدی، رئیس ستاد شد. دو سال در رأس ستاد قرار داشت، اما به علت برخی اختلافات و تعارضاتش با شاه، در تیرماه 1350ش شاه او را از ریاست ارتش برکنار کرد. او پس از کناره‌گیری از ریاست ارتش، مدتی سفیر ایران در مادرید، اسپانیا بود. در آن جا اسپانیولی را یاد گرفت و پنج سال را در منصب سفیری گذراند. او پس از چهار سال، با ارسال عریضه‌ای به شاه تقاضای مرخصی کرد و به انگلستان رفت و در لندن اقامت گزید.

او به زبان‌های فرانسوی، انگلیسی، اسپانیولی، ترکی و فارسی تسلط کامل داشت و سروده‌های فریدون توللی را به اسپانیایی ترجمه کرده بود.

فریدون جم در چهارم خرداد 1387ش در لندن درگذشت.