فوزیه

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
فوزیه در کنار محمدرضا شاه و دخترشان شهناز

فوزیه (مصر 1300- همان جا 1392ش)

(با نام‌های: فوزیه فؤاد، و فوزیة بنت الملک فؤاد) شاهدخت مصری، بزرگ‌ترین دختر ملک فؤاد یکم ـ پادشاه مصر ـ و همسر دومش ملکه نازلی صبری. او خواهر ملک فاروق پادشاه مصر و نخستین همسر محمدرضا شاه پهلوی بود.

فوزیه در کاخ راس‌التین در اسکندریه متولد شد. هر چند در مصر به دنیا آمده بود، اما نژادی نیمه اروپایی داشت. او شهروند مصر ولی از تبار چرکسی، آلبانیایی و فرانسوی و از دودمان پادشاهی محمدعلی پاشا بود. خاندان محمدعلی از تبار آلبانیایی بودند که در زمان فرمانروایی عثمانی‌ها در مصر به مدارج بالا رسیدند.

فوزیه دختری غرب‌گرا و علاقمند به اروپا بود که تا ۱۳۱۷ش چهار بار به اروپا سفر کرده بود. او در دومین سفرش در بهار ۱۳۱۵ش به صورت اتفاقی ولیعهد ایران را در میدان اسبدوانی سوئیس دیده بود. پس از رایزنی‌های دولت ایران و مصر و ارسال عکس، آشنایی‌های بعدی ادامه یافته و پس از حضور ولیعهد در مصر برای انجام مراسم عروسی، در نهایت دیدار حضوری آن دو صورت گرفته بود.

فوزیه در 1317ش، در 17 سالگی به همسری محمدرضا پهلوی ولیعهد ایران درآمد و پس از استعفای رضاشاه و شاهنشاهی محمدرضا پهلوی، ملکۀ ایران شد. حاصل ازدواج‌شان دختری به نام شهناز بود. مدتی پس از به سلطنت رسیدن محمدرضا پهلوی، در 1327ش این ازدواج در نهایت به طلاق انجامید. فوزیه هیچ‌گاه در مورد دوران ملکه بودنش مصاحبه‌ای نکرد و خاطراتش را انتشار نداد. میدان فوزیه به نام او نام گرفت، اما پس از جدایی او از محمدرضا پهلوی نامش، به میدان شهناز و پس از انقلاب اسلامی به میدان امام حسین تغییر یافت.

محمدرضا شاه دو سال پس از جدایی از فوزیه، با ثریا اسفندیاری ازدواج کرد. فوزیه پس از طلاق، در جنگ اعراب و اسرائیل در ۱۹۴۸م به عنوان یکی از فرماندهان زن فدایی عرب برای ادارۀ امور پرستاری ارتش، مدتی در جبهه بود. او حدود شش ماه پس از طلاق، در ۲۸ مارس ۱۹۴۹م ( اوایل فروردین ۱۳۲۸ش) با یکی از بستگانش با نام اسماعیل حسین شیرین‌بک در قاهره ازدواج کرد. شیرین‌بک وزیر دفاع و فرمانده نیروی دریایی سابق مصر و رابط مصر و اسرائیل، و در آخرین روزهای سلطنت ملک فاروق وزیر جنگ شده بود.سرانجام، فوزیه که مسن‌ترین عضو خاندان مخلوع محمدعلی پاشا بود که در مصر زندگی می‌کرد، در ۱۱ تیر ۱۳۹۲ش در ۹۲ سالگی در مصر درگذشت و در شهر قاهره به خاک سپرده شد.