قلندر (فیلم)
Qalandar (movie)
فیلم بلند سینمایی به کارگردانی علی حاتمی، تولید سال 1351ش. نقش‌های اصلی قلندر را ناصر ملک‌مطیعی و فروزان بازی کرده‌اند. عکاسی فیلم را رضا بانکی که از بهترین عکاسان سینمای آن دوران بوده برعهده داشته است. حاتمی در قلندر قصه‌ای قدیمی را مایۀ فیلم قرار داده تا از فضیلت جوانمردی، خوش‌قولی، پهلوانی و مردانگی حرف بزند. او از این فضیلت‌ها یاد می‌کند تا نشان بدهد اکنون در جامعۀ شهرنشینِ پیچیده و پر از تضادی که به‌سرعت به فرهنگ غرب گرایش پیدا کرده، دیگر از آنها خبری نیست. اگرچه این فیلم هم مانند باباشمل به صورت سیاه و سفید فیلمبرداری شده، اما حاتمی در نوشتن فیلمنامه از گفتار محاوره سود جسته و فیلم سرشار است از مثل‌ها و متل‌ها که با مضمون فیلم بسیار همخوانی دارد.
زمان فیلم: 110 دقیقه
خلاصۀ داستان
این شایعه که قلندر (ملک‌مطیعی) خاطرخواه خواهرش عشرت (فروزان) است او را بر آن می‌دارد که عشرت را به عقد پهلوان صادق (شیراندامی) درآورد، با این شرط که ازدواج آن دو جنبۀ صوری داشته باشد. صادق همراه مادرش (ژاله علو) عازم پایتخت می‌شود تا در مسابقۀ پهلوانی کشور شرکت کند. عشرت از خانه می‌گریزد و به او ملحق می‌شود. قلندر به پایتخت می‌رود و نزد صادق اعتراف می‌کند که عشرت خواهر او نیست، بلکه دختر دایه خانم (مهری ودادیان) است که پس از آن که شوهرش او را ترک کرده پدر قلندر سرپرستی دایه خانم را برعهده گرفته و نام خود را به عنوان پدر بر دختر او گذاشته، و به‌تدریج مهر عشرت بر دل قلندر نشسته است. قلندر در یک درگیری صادق را که خائن به قول خود می‌داند می‌کُشد و عشرت به قصد انتقام‌جویی همراه اصغر (جهانگیر فروهر) به خانۀ اشرف (فرنگیس فروهر) می‌رود که گروهی مطرب را سرپرستی می‌کند. داوود (بهمن مفید) شاگرد حجرۀ قلندر که به عشرت علاقه دارد، قلندر را از موضوع با خبر می‌کند و قلندر برای بردن عشرت به خانۀ اشرف می‌رود؛ اما عشرت مقاومت می‌کند و اهل محل و بازار گرد آنها ازدحام می‌کنند. قلندر خجلت‌زده به خانه می‌رود و رگ دست خود را می‌زند و جان می‌بازد. او در وصیت‌نامه‌اش از عشرت می‌خواهد توبه کند و به عقد داوود درآید. سرانجام عشرت ماجرای علاقۀ قلندر را به خودش از زبان دایه خانم می‌شنود و بالای جسد او شیون می‌کند. اشرف و همکاران سابق عشرت او را به کاروانسرا می‌رسانند تا همراه داوود به سفر و زیارت برود.
برخی از بازیگران و عوامل تولید
نویسنده: علی حاتمی
تهیه‌کننده: علی عباسی
دستیار کارگردان: کامران قدکچیان
تدوینگر: احمد شیرازی
مدیر فیلمبرداری: احمد شیرازی
آهنگساز: مرتضی حنانه
طراح چهره‌پردازی: ناصر لاله‌زاری
بازیگران: ناصر ملک‌مطیعی؛ فروزان؛ بهمن مفید؛ ژاله علو؛ فرنگیس فروهر؛ مرتضی حاج سیداحمدی؛ محمدتقی كهنمویی؛ جهانگیر فروهر؛ محسن آراسته؛ علی دهقان؛ یدالله شیراندامی؛ مهری ودادیان؛ اصغر بیچاره