مجله جمعیت نسوان وطنخواه ایران
مجلۀ جمعیت نسوان وطنخواه ایران
نشریهای علمی، ادبی و اجتماعی به سردبیری و صاحبامتیازی ملوک اسکندری و ارگان انجمنی به همین نام. نخستین شمارهاش در ۱۳۰۲ش/ ۱۹۲۳م با همکاری افرادی همچون نورالهدی منگنه نورانی، سعید نفیسی، ایرج و محترم اسکندری، عفتالملوک خواجهنوری، صدیقه دولتآبادی، فخرآفاق پارسا و فخرعظمی ارغون منتشر شد. مجله، ضمن نشر مقالاتی دربارۀ زنان و اهمیت سلامت جسمی و روانی آنان و ترویج ورزش، ضرورت آگاهی مادران جوان از سلامتی دوران بارداری و چهگونگی مراقبت از نوزادان و نقد شیوۀ پیشینیان در این مورد، بیشتر از همه به بررسی نقش تربیتی زنان و کودکانشان در تحقق آرمانهایی همچون وطنپرستی و ترقی ایران و آشنایی با مقتضیات دنیای جدید اهتمام ورزید.
از این مجله تا سال ١٣٠٥ش، به جز شمارۀ چهارم که به سبب مرگ ملوک اسکندری چاپ نشد، یازده شماره منتشر شد. در همین سال به دلیل مشکلات مالی که شرح مفصل آن در آخرین شمارۀ مجله آمده است، از ادامه فعالیت بازماند. این نشریه که به عنوان ارگان تشکیلاتی «جمعیت نسوان وطنخواه ایران» تأسیس شده بود، در مدت انتشار، از تمام اهداف جمعیت مذکور به نقش تربیتی زنان و بهخصوص اهمیت و جایگاه زن ایرانی در مقام مادر و تربیتکنندۀ فرزندانی وطنپرست توجه داشت، لذا فرصتی برای بیان سایر اهداف و راهکارهای مدنظر و بهویژه اخبار عملکرد انجمن در نشریه فراهم نشد.
گردانندگان مجله به رویکرد معرفی شده وفادار ماندند، به نحوی که در هیچ یک از شمارههای مجله مطالب سیاسی و مذهبی ارائه نشد و حتی به رویداد تأسيس سلسلۀ پهلوی در سال ١٣٠٤ش نیز اشاره نکردند. با وجود آنکه قرار بود مطالبی دربارۀ زنان مشهور عالم، شرح حال ادبا و شعرای سلف با رویکردی ادبی و تاریخی، نوشتههای زنان ادیب و شاعر اروپا، مقالاتی دربارۀ اهمیت مقام زن در جامعه، نقش زنان در تربیت فرزندان وطنپرست، مقایسۀ زنان ایرانی با زنان دولتهای متمدن، چارهجویی برای عقبماندگی همنوعان خود در ایران و ذکر اجتماعات و ترقیات زنان اروپایی منتشر کنند، اما در عمل به جز پرداختن به مسائل تربیتی، تنها به معرفی کاترین دو مدیسی و سیاستهای او در ذیل شرح حال زنان مشهور عالم به قلم ایرج اسکندری بسنده شد. مقایسۀ زنان ایرانی و اروپایی در واقع نقدی کوتاه بر تقلید زنان ایرانی از نمونۀ غربی بود. قسمت ادبی مجله محدود شد به اشعاری از میرزا صادق بروجردی (1237- 1322ش) دربارۀ اهمیت زنان. چند داستان دربارۀ شرایط زندگی دشوار زنان ایرانی به قلم نویسندگانی همچون فخرعظمی ارغون و ساسان کیآرش گیلانی و نمایشنامۀ عشق دروغی از شاهزاده یحیی میرزا اسکندری (۱۲۵٨ - ۱٢٨٨ش) که در اغلب شمارههای مجله صفحاتی را به خود اختصاص میداد. با این حال نویسندگان مجله، خوانندگان را نیز به نقد مقالات خویش دعوت کردند.