نبرد ماراتون
نبرد ماراتون (Battle of Marathon)
نبردی در سپتامبر 490پ‌م، در آغاز جنگ‌های ایران و یونان. در این جنگ، آتنی‌ها و متحدان آنان سپاه مهاجم داریوش اول، شاهنشاه هخامنشی، را مغلوب کردند. سپاه دو طرف در دشت ماراتون، حدود 40کیلومتری شمال شرقی آتن[۱]، در یکی از مشهورترین جنگ‌های دوران باستان، با یکدیگر روبه‌رو شدند. یونانیان با نیروی مشترکی حدود 10هزار آتنی، تحت فرمان میلتیادِس[۲] به همراه پلاته‌ای‌ها یک مایل دورتر از نیروهای 25هزار نفری ایرانی، ازجمله سواره‌نظام، بر تپههای مشرف به دشت اردو زدند. سپاه یونان با توجه به این واقعیت که پشت ایرانیان به دریا بود، از تعداد نفرات جناح مرکزی خود برای مقابله با خط طولانی‌تر دشمن کاستند و دست به حمله زدند. جناحین دشمن تقریباً بالافاصله از هم پاشید و سربازان برای رسیدن به کشتی‌های خود به سمت شمال شرقی گریختند؛ وقتی قلب لشکر ایران شکافته شد، جناحین لشکر یونان از دو سو به دشمن در حال گریز، هجوم بردند. یونانیان، ایرانیان را تا کشتی‌هایشان تعقیب کردند و گرچه فقط هفت فروند از آن‌ها را گرفتند، اما پیروزی کامل شده بود. گفته شده است که در این نبرد 6400 ایرانی و فقط 192 آتنی کشته شدند. پیروزی در ماراتون روحیۀ یونانیان را به شدت بالا بُرد و به افسانۀ شکست‌ناپذیری هخامنشیان پایان داد که هنگام لشکرکشی خشایارشا به یونان، در 10 سال بعد از اهمیت فراوانی برخوردار بود. نام این جنگ در مسابقه‌ای به همین نام، به یاد دونده‌ای به نام فیدیپیدس[۳] شهرت دارد؛ که از آتن تا اسپارت دوید تا پیش از وقوع جنگ درخواست کمک کند، او مسافت 200 کیلومتر را در یک روز دوید؛ اما اسپارت[۴]ها هیچ کمکی نکردند. البته افسانه‌ای دیگر می‌گوید که او از آتن تا ماراتون (مسافتی حدود 40 کیلومتر) را برای شرکت در نبرد دوید، و سپس با خبرهای پیروزی بازگشت و بعد از آن درگذشت. همین افسانه سبب شد که این مسابقه را بدین نام بخوانند، اما پژوهشگران جدید آن را جعلی می‌دانند.