رامشیر، شهرستان
| رامشیر، شهرستان | |
|---|---|
| استان | خوزستان |
| بخش | بخش‌های مرکزی، و مشراگه |
| جمعیت | 54,004نفر (1395ش) |
| موقعیت | نواحی مرکزی نیمۀ جنوبی استان خوزستان |
| نوع اقلیم | آب و هوای گرمِ مرطوب؛ از لحاظ بارندگی: خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | حدود 20متر (مرکز شهرستان) |
| برخی بناها | تپه‌هاى باستانى روستای رضوان؛ تل اسود؛ تل مرزه؛ تل رشيده؛ تل ويس؛ محوطۀ باستانى سبع گُطاع |
| نام لاتین | Ramshir |
| شهر ها و آبادی ها | شهر رامشیر |
رامشیر، شهرستان (County) Ramshir
واقع در نواحی مرکزی نیمۀ جنوبی استان خوزستان، به مرکزیت شهر رامشیر. در سال 1384ش بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 1 خرداد 1384ش، با انتزاع روستاها، مزارع و مکان‌هایی از دهستان حومۀ غربی بخش مرکزی شهرستان رامهرمز و الحاق آنها به دهستان آزاده بخش رامشیر و همچنین تغییر و تحولاتی در بخش رامشیر و سپس ارتقاء این بخش به شهرستان، تشکیل شده است. این منطقه در دورۀ باستان جزئی از قلمرو عیلامیان بوده. در دوره‌های حکومت هخامنشیان و ساسانیان، به دلیل استقرار پادشاهان در محدودۀ خوزستان کنونی، آبادی‌های این مناطق رونق زیادی داشته است. با ورود اعراب به ایران، این منطقه از اولین جاهای ایران بود که ضمن پذیرفتن دین اسلام تحت حکومت خلفای اموی و عباسی درآمد. در متون جغرافيايى متقدم اسلامى، از شهرهايى در اين ناحيه، از جمله زُطّ و خابَران به ترتيب در شش و نه فرسخى شهر رامهرمز، ياد شده است كه در محل كنونى شهرستان رامشير قرار داشته‌اند. در قرن 9ق، اين ناحيه به نام جرّاحى[۱]، با مرکزیت آبادی خلف‌آباد، معروف بود. از اواسط سدۀ 9 تا میانۀ سدۀ 12ق خوزستان تحت حاکمیت یکی از خاندان‌های غلات شیعه، به نام مشعشعیان، بود. در اوایل حکومت شاه عباس اول صفوی، آبادی‌ای در محدودۀ رامشیر کنونی توسط یکی از امرای مشعشعی (مولا خلف مشعشعى) بنا شد که به تناسب نام او خلف‌آباد نام گرفت. این آبادی در دورۀ نادرشاه ویران شد و در دورۀ معاصر آبادی دیگری در مجاورت خرابه‌های آن و به همان نام ساخته شد. این آبادی/شهر که تا اواسط دهۀ 1380ش، مرکز یکی از بخش‌های شهرستان رامهرمز بوده، در سال 1344ش به تناسب رامهرمز، نامش به رامشیر تغییر یافت. محدودۀ رامشیر کنونی تا اواخر دهۀ 1340ش با نام دهستان خلف‌آباد، از بخش شادگان، و از توابع خرمشهر بود و پس از آن این دهستان به شهرستان رامهرمز ملحق شد و همچنان که در ابتدا گفته شد، تا سال 1384ش از توابع این شهرستان بوده است.
شهرستان رامشیر متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با حدود 120 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستان‌های عبدلیه شرقی و عبدلیه غربی، به مرکزیت شهر رامشیر)، و بخش مشراگه[۲] (مشتمل بر دهستان‌های مشراگه و آزاده، به مرکزیت شهر مشراگه). روستای مشراگه در نیمۀ دوم سال 1389ش پس از تجمیع با روستای ام‌الصخر[۳] و نقطه جمعیتی شرکت بانه به شهر تبدیل شده است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان رامشیر 54,004نفر است؛ طبق اطلاعات مرکز آمار ایران و براساس سرشماری مذکور، نیمی از جمعیت شهرستان شهرنشین و نزدیک به پنجاه درصد آنها روستانشین بوده‌اند. شهرستان رامشیر در شمال و شرق شمالی با شهرستان رامهرمز، در شرق و جنوب با شهرستان امیدیه، در جنوب غربی و غرب جنوبی با شهرستان بندر ماهشهر، و در غرب شمالی و شمالی غربی با شهرستان اهواز محدود شده است.
شهرستان رامشیر با حدود 1,590کیلومترمربع وسعت و ارتفاع حدود 20متر از سطح دریا (در مرکز آن)، آب و هوای گرمِ مرطوب دارد و از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک است. این شهرستان در جلگه‌های جنوبی خوزستان قرار دارد و فاقد کوهستان است. مهم‌ترین عارضۀ طبیعی شهرستان رودخانۀ جراحی که از کوه‌هایی در ۵۳کیلومتری غرب شمالی یاسوج سرچشمه می‌گیرد، به‌‌سوی غرب روان می‌شود و پس از عبور از کنار شهرهای گراب، لنده، جایزان، به دشت رامشیر وارد می‌شود و با گذر از این شهرستان، بخش‌های زیادی از نواحی مرکزی آن را از شرق به غرب آبیاری می‌کند. به دلیل وجود این رود دائمی، از دیرباز شغل بیشتر مردم منطقۀ رامشیر کشاورزی بوده و مهم‌ترین محصولات زراعی آنها جو، گندم، صیفی‌جات و میوه‌های جالیزی است. علاوه بر کشاورزی، شماری از اهالی شهرستان در تأسیسات گازی و نفتی خوزستان فعالیت دارند. مردم شهرستان رامشیر عموماً از اعراب شیعی و اقلیتی نیز لرها و کردهای مهاجرند. علاوه بر وجود چاه‌هاى نفت که از دهۀ 1340ش در رامشیر کشف شده‌اند و آثار تاريخى مهم پيرامون رامشير، اين شهر از لحاظ ارتباطى نيز اهميت دارد و با راه اصلى به بندرهاى جنوب ايران، به‌ويژه بندر ماهشهر، متصل می‌شود.
برخی از محوطه‌های باستانی و تاریخی شهرستان رامشیر: تپه‌هاى باستانى روستای رضوان (در 6 كيلومترى جنوب شرقى شهر رامشير، در دهستان عبدلیه غربی) كه در آنجا آثارى از نهرهاى آبرسانى و اشيائى چون تنديس اسبى زرين، سنگ آسيا، مهره‌ها و سكه‌هايى از دورۀ عيلامى و نيز تابوت سفالى يک كودک از دورۀ اشكانيان پيدا شده است؛ تل اسود[۴] (در روستای اسود، در حدود 12 كيلومترى شمال غربى شهر رامشير، در دهستان عبدلیه شرقی) كه در آنجا آثارى از دورۀ عيلامى و ساسانى يافت شده است؛ تل مرزه[۵] (در روستای مرزه، در 13كيلومترى جنوب شهر رامشير، در دهستان عبدلیه غربی)، تل رشيده بين روستاهای رشيده، خرفریح[۶] و لحيمر[۷] (به ترتيب در 15، 16 و 17 كيلومترى جنوب جادۀ اهواز - رامشير، در دهستان عبدلیه شرقی) و تل ويس (روبه‌روى روستای سن[۸]، در 4 كيلومترى جنوب غربى رامشير، در دهستان عبدلیه غربی) كه در آنها آثارى از دوره عيلامى، ساسانى و اسلامى مانند آجرهاى قطور، سفال‌ها، شيشه‌هاى سبز و نخودى و ارغوانى، بُخوردان، تابوت‌هاى سنگى و سفالى و سكه به دست آمده است؛ و محوطۀ باستانى سبع گُطاع[۹] (در ۲۵ كيلومترى شمال غربى شهر رامشير، در دهستان عبدلیه شرقی) كه در آنجا اشياى فلزى، مفرغى، ظروف شيشه‌اى و سفالى از دورۀ ساسانيان يافت شده است.