آبگیری ابسیدین

آبگیری اُبْسیدیَن (obsidian hydration-rim dating)
در باستان‌شناسی، روشی برای تعیین سن دست‌‌ساخته‌های بشری از جنس شیشۀ آتشفشانیِ اُبسیدین. مولکول‌های آب براثر نفوذ درونی از روی سطوح مقطع جذب شده‌اند و درنتیجه، بخش‌های بیرونیِ قطعۀ ساخته‌شده از اُبسیدین به کانیِ پرلیت تبدیل شده است. سنّ این قطعه را با اندازه‌گیری ضخامتِ لایۀ پرلیتی یا حاشیۀ آبگیری که با آب ترکیب شده است، تعیین می‌کنند. فقط لایۀ نازکی به ضخامت یک مولکول آب روی سطح برای ادامۀ فرآیند لازم است که حتی در نواحیِ بیابانیِ مصر نیز یافت می‌شود. دما، نور خورشید، و ترکیبات شیمیایی متفاوت موجب تغییر در نرخ ‌آبگیریاند. بنابراین، این روش باید با توالی گاه‌شناختی معینی تنظیم شود تا سن‌یابی مطلق میسّر شود. از این روش برای تعیین سنّ بسیاری از دوره‌ها استفاده کرده‌اند که عبارت‌اند از دورۀ آزتکها در مکزیک، دوران ماقبل سرامیک در ژاپن (ح ۲۳۰۰۰پ‌م)، و جنگ‌های قبیله‌ای در جزایر ایستر قبل از ورود بازرگانان و هیئت‌هایِ مذهبی در ۱۷۲۲. روش تعیین سنّ با حاشیۀ آب‌گیریِ اُبسیدین از ۱۹۹۵ و براساسِ تحقیقات اروینگ فریدمن در سازمان زمین‌شناسیِ امریکا پایه‌گذاری شده است. انسان‌های اولیه در نواحی گوناگون دنیا، از نیوزیلند و اقیانوس_آرام تا آسیای_مرکزی و مدیترانه، از کانی ابسیدین برای ساخت ابزار و سلاح استفاده می‌کردند که با گسترش شبکه‌های پیچیدۀ بازرگانی و اهلی‌کردن حیوانات مقارن بود. نمونۀ آن، ناحیۀ کشاورزی کاتال هیوک، در جنوب آناتولی، متعلق به عصر نوسنگی است.

 

---