زئوتار
زَئوتار
(یا: زَئوثْرَه) بزرگ‌ترین درجۀ پیشوایان زردشتی و ناظر و سرپرست آیین ستایش و نیایش ایزدی یَزِشْنْ[۱]. زردشت در گات‌ها خود را زئوتار می‌خواند. به نوشتۀ بندهش در روز رستاخیز اهورامزدا عهده‌دار این مقام است. در قدیم هفت موبد با عنوان‌های هاوَنَن، آتَروَخْشْ، فْرَبِرِتَر، آبِرِت، آسْنَتَر، راسپی و سرئُثوشاوَرِز به رهنمونی او، برگزارکنندۀ این آیین بودند. امروزه موبدانی که با هم مراسم دینی را به جای می‌آورند یکی زئوتار و دیگری راسپی نامیده می‌شود. این نام در پهلوی به صورت زوت درآمده است. چنان که از اسم زوت برمی‌آید، تهیه کردن زَوْرْ (زَئوترا) یا آب مقدس با او می‌باشد.
زوت هنگام یزشن به خواندن گات‌ها می‌پردازد و جای وی در میان پرستشگاه، در مرکزی که لوازم مراسم آماده شده، می‌باشد. در بند 61 ارد یشت چنین می‌خوانیم: «زوت باید در پشت برسم ایستاده، به آواز بلند بگوید: با این نذر، تو را درود می‌گویم. با این نذر تو را نیایش کنم. ای ارت زیبای آفریدۀ کردگار.»
قدمت این واژه تا به کهن‌ترین دورۀ آریایی‌ها می‌رسد و از آن دو معنی برمی‌آید: نخست اجراکنندۀ فدیه و دیگر منادی خدایان. در قدیم همچنان که گفته شد، زوت بزرگ‌ترین پیشوای مذهبی بوده که بر سر هفت موبد دیگر که نامشان ذکر شد، مراسم مذهبی به جای می‌آورده‌اند. در هنگام نبودن سایر موبدان، او مجاز بوده که به تنهایی مراسم دینی را برگزار کند. امروزه در هنگام اجرای تشریفات آیینی، اسم زوت به موبدی داده می‌شود که بر روی کرسی سنگی چهارپایه نشسته، یسنا و ویسپرد را می‌خواند و مراسم را به‌جای می‌آورد و به موبد دیگری که در مقابل او نشسته و در اجرای چنین خدماتی او را همراهی می‌کند راسپی می‌گویند. امروزه به دلیل کاهش پیروان دین زردشتی و نتیجتاً به سبب اندکی جمعیت حاضر در مراسم یزشن، همین دو موبد مراسم را به‌جا می‌آورند. به جایی که این مراسم در آن برگزار می‌شود ارویسگاه (یزشنگاه) می‌گویند.
- ↑ یزشن در اوستایی به همین شکل و در پهلوی به صورت یزنه آمده است. این اصطلاح در آیین زردشتی در معنای مطلق پرستش و ستایش و نیایش به کار می‌رود.