طبس، شهر
طَبَس، شهر
شهری در استان یزد، و مرکز اداری شهرستان طبس. با ارتفاع ۶۶۰ متر، در دشتی در ۵۶۴کیلومتری شرق جنوبی تهران و ۳۰۰کیلومتری شمال شرقی یزد، سر راه مشهد به یزد و کرمان قرار دارد. این شهر با اقلیم معتدل مایل به گرم، ازنظر بارندگی جزو نواحی خشک محسوب می‌شود و جمعیت آن بالغ بر ۳۱,۹۴۸ نفر است (۱۳۸۵). در قُهستانِ (معرب کُهستان) قدیم دو طبس وجود داشت؛ یکی طبس خرما (طبس‌التمر) و دیگری طبس مسینا (طبس‌العناب). طبس خرما همین شهر مزبور بوده و از شهرهای کهن ایران است و سابقۀ آن به روزگار اشکانیان می‌رسد. در زمان خلافت عثمان به تصرف اعراب مسلمان درآمد. جغرافی‌نویسان قدیم از پاکیزگی شهر طبس و استخرهای بزرگ آب، مسجدهای زیبا، و حمام‌های پاکیزۀ آن یاد کرده‌اند. اسماعیلیان در نیمۀ دوم قرن ۵ق طبس را تصرف و در ۴۹۴ق سپاهیان سلطان سنجر آن‌جا را فتح کردند و قسمتی از شهر ویران و بار دیگر در عهد صفویه، به‌دست ازبکان ویران شد. از این شهر قلعۀ ویرانه‌ای و مسجد جامعی از روزگار صفویه باقی مانده است. باغ گلشن و بقعۀ امامزاده حسین نیز از بناهای قدیمی آن است.