ویلکس، جان (۱۷۲۵ـ۱۷۹۷)
ویلْکْس، جان (۱۷۲۵ـ۱۷۹۷)(Wilkes, John)
مصلح و رهبر سیاسی انگلیسی. از میهن‌پرستان امریکایی در انقلاب علیه بریتانیای کبیر و جنگ برای کسب آزادی مدنی در کشورشان هواداری کرد. در دانشگاه لِیدنِ[۱] هلند درس خواند و در ۱۷۷۵ برای عضویت در پارلمان انگلستان برگزیده شد. در ۱۷۶۲، انتشار هفته‌نامۀ نورت بریتون[۲] را آغاز کرد و در آن به مخالفت با حزب توری[۳] پرداخت. پس از انتشار مقاله‌ای، در ۲۳ آوریل ۱۷۶۳، در این هفته‌نامه که در آن به انتقاد از نطق شاه جورج سوم پرداخت به‌جرم فتنه‌انگیزی و افترا به زندان افتاد، اما به‌سبب عضویت در پارلمان و برخورداری از مصونیت قانونی خیلی زود آزاد شد. در همان سال درپی ماجرایی دیگر به‌جرم افترا و توهین به مقدسات از پارلمان اخراج شد، به فرانسه گریخت. در ۱۷۶۸، به انگلستان بازگشت و دوباره به عضویت پارلمان درآمد. پس از محکومیت به‌جرم قبلی، چند ماه به زندان افتاد. در ۱۷۶۹، دوباره از پارلمان اخراج شد. رأی‌دهندگان میدلسکس[۴] (منطقۀ جنوب‌شرقی انگلستان) برای بار سوم نیز وی را برای ورود به پارلمان برگزیدند، اما مجلس عوام[۵] از تأیید او خودداری کرد و کرسی وی به رقیب شکست‌خورده‌اش واگذار شد. این اقدام به وقوع شورش در میان طبقات پایین و متوسط در لندن منجر شد. پس از آزادی از زندان در اواخر ۱۷۶۹، به مبارزه برای اصلاحات سیاسی پرداخت. همچنین از آرمان انقلابیون در مهاجرنشین‌های امریکا پشتیبانی کرد، اما شایع شد که وی در‌واقع از عمال انگلیس و عضو انجمن سری «پسران آزادی[۶]» است. رفته‌رفته دامنۀ شهرتش گسترده شد و در ۱۷۷۴ بدون مخالفت به عضویت مجلس عوام درآمد. از ۱۷۷۹ تا ۱۷۹۷، خزانه‌دار شهر لندن بود. پس از سرکوبی بی‌رحمانۀ شورش‌های گوردون[۷] در ۱۷۸۰، محبوبیت خود را تا حد بسیاری ازدست داد.