افریقایی، ادبیات: تفاوت میان نسخه‌ها

</ref>، که شکارچیان یوروبا<ref> Yoruba </ref>یی می‌خوانند، یا آوازهای دسته‌جمعی ماهی‌گیران اِوِه<ref>Ewe</ref>ای. شعر مذهبی مشتمل است بر سرودهایی در نیایش خدایان و اشعار کنایی و رازورزانۀ فوق‌العاده نمادین؛ و اشعار آموزشی به زبان هوسا<ref> Hausa </ref>یی یا سواحلی<ref>Swahili </ref>، که گاهی تأثیر اسلام را نشان می‌دهند. در بیشتر زبان‌های افریقایی غم‌نامه، سوگ‌نامه، شعر عاشقانه، ترانۀ کودکان،‌ منظومۀ رزمی، و شعر ستایش‌آمیز (نظیر ستایش‌نامۀ افریقای جنوبی)، و هجونامه دیده می‌شوند. حماسه نوعاً از گونه‌های شعری متعلق به فرهنگ افریقایی نیست؛ با وجود این، حماسۀ مویندو<ref>Mwindo</ref> مردم نیانگا<ref> Nyanga </ref>ی [[بانتو]]<ref>Bantu </ref> زبان در [[کنگو، جمهوری دموکراتیک|جمهوری دموکراتیک کنگو]] (زئیر سابق)، که در آن شعر و نثر به‌هم آمیخته‌اند، گردآوری و منتشر شده است. نمایش سنّتی افریقا، که غالباً با شعایر و رویدادهای اجتماعی همراه است، بیشتر بر لال‌بازی، رقص، موسیقی، لباس، و صورتک تأکید دارد تا هنر شنیداری.

'''ادبیات افریقایی به زبان‌های اروپایی'''. نویسندگان افریقایی‌تبار از رنسانس به بعد هر از گاه با انتشار آثاری به انگلیسی، فرانسوی، و پرتغالی در ادبیات اروپایی نقش داشته‌اند. برخی از این آثار اولیه عبارت‌اند از آثار خوان لاتینو<ref>Juan Latino</ref>ی افریقایی و نیز آثار فیلیس ویتلی<ref> Phyllis Wheatley </ref>، شاعر امریکایی سنگالی‌تبار قرن ۱۸. از میان آثار مهم متون کهن افریقایی، رمان تاریخی افریقای جنوبیِ پیش از عصر استعمار به ‌نام ''مهودی''<ref>''Mhudi'' </ref> (نوشتۀ ۱۹۱۷، انتشارِ ۱۹۳۰)، اثر سول پلاتیه<ref>Sol Plaatje </ref> (۱۸۷۷ـ۱۹۳۲)، و نمایش‌نامه‌ها و اشعار دلومو<ref>Dhlomo </ref> (۱۹۰۵ـ۱۹۴۵) را می‌توان برشمرد، که مناظر و چشم‌اندازهای افریقا و دستاوردهای قهرمانانی نظیر شاکا، رهبر زولوها، را بازآفرینی می‌کنند. در نوشته‌های بعدی، شامل زندگی‌نامه‌های شخصی نظیر زندگی‌نامۀ خودنوشت اسکیا امفالِلِه<ref>Es’kia Mphahlele</ref> (۱۹۱۹ـ )، بیشتر به مضامین محرومیت شهرنشینان و خشونت و ستم سیاسی، به‌ویژه در افریقای جنوبی، توجه شده است؛ و این امر به شعر دنیس بروتوسِ<ref>Dennis Brutus</ref> تبعیدی (۱۹۲۴ـ ) و رمان‌های آلکس لا گوما<ref> Alex La Guma </ref> (۱۹۲۵ـ۱۹۸۵) شور و حال بخشیده است و از ویژگی‌های بارز آثار نگوگی و تیونگ‌او<ref>Ngugi wa Thiong’o </ref>، نویسندۀ کنیایی، و سیپرین ایکونسی<ref>Cyprian Ekwensi </ref> (۱۹۲۱ـ )، رمان‌نویس نیجریه‌ای، است.

'''ادبیات امریکاییان افریقایی‌تبار'''. بخش زیادی از نوشته‌های سیاه‌پوستان امریکایی، به ویژه در دهۀ ۱۹۲۰، به نوبۀ خود بر نویسندگان فرانسوی زبان اهل افریقا و کارائیب تأثیر گذاشت. مهم‌ترین آن‌ها عبارت بودند از دو بویس<ref>Du Bois</ref>، نویسندۀ سیاه‌پوست امریکایی، که تابعیت غنا را پذیرفت؛ اِمه سِزِر<ref> Aimé Césaire </ref> (۱۹۱۳ـ )، شاعر مارتینیکی؛ و لئوپول سِنگور<ref>Léopold Senghor</ref>،‌ رئیس‌جمهوری سنگال. ''جُنگ شعر جدید سیاهان و ماداگاسکار''<ref>''Anthologie de la nouvelle Poésie nègre et malgache''</ref> (۱۹۴۸) ـ اثر سنگور، با پیشگفتار ژان پل سارتر<ref> Jean-Paul Sartre </ref> ـ ‌از آثار ماندگار نهضت نگریتود و هم‌ردیف ''کودک سیاه''<ref>''Enfant Noir/The Dark Child''</ref> (گینه‌ـ ‌بیسائو، ۱۹۵۳)، حسب حال گونۀ کامرا لِی<ref> Camera Laye</ref> (۱۹۲۸ـ۱۹۸۰)، محسوب می‌شود.

'''ادبیات افریقایی به انگلیسی'''. افریقایی‌هایی که به انگلیسی می‌نویسند عموماً نگریتود را، به‌منزلۀ آرمان‌گرایی غیرواقع‌بینانۀ گذشتۀ افریقا، کنار گذاشته‌اند، ازجمله رمان‌های پرطرفدار چینوا آچبه، مانند ''فروپاشی'' (۱۹۵۸) و ''خدنگ خدا'' (۱۹۶۴). ووله شویینکا<ref> Wole Soyinka</ref>، نویسندۀ نیجریه‌ای، نیز در نمایش‌نامه‌هایش می‌کوشد که به تجلیل گذشته بی‌اعتنا باشد. او در نمایش‌نامۀ ''جاده''<ref>''The Road''</ref> (۱۹۶۵)، متافیزیک و شعایر یوروبایی و مسیحی را درهم می‌تند.

 

'''نویسندگی به زبان پرتغالی'''. مبارزه برای استقلال آنگولا به پدیدآمدن اشعار انقلابی انجامید که از نومیدی و ستم‌دیدگی تهیدستان موزامبیکی می‌نویسند. نویسندگان مهم زن عبارت‌اند از بسی هد<ref> Bessie Head</ref> (۱۹۳۷ـ۱۹۸۶) و میریام تلالی<ref> Miriam Tlali</ref> (۱۹۳۳ـ )، هردو اهل افریقای جنوبی.