فرانسوی، معماری: تفاوت میان نسخه‌ها

فَرانسوی، معماری (French architecture)<br/>  

معماری صدر مسیحیت. تأثیر مجموعۀ غنی بناهای رومی فرانسه پیش از ظهور مسیحیت (از آمفی‌تئاترها تا معابد و آباره‌ها<ref>aqueducts</ref>) در ساخت کلیساهای مسیحی اولیه مشهود است که حتی پیش از عقب‌نشینی رومی‌ها آغاز شده بود. در ساخت تعمیدگاه سن ژان<ref>St Jean </ref> در [[پواتیه]]<ref>Poitiers</ref> و سرداب ژوئار<ref>Jouarre</ref>، در نزدیکی مو<ref>Meaux</ref>، هر دو در قرن ۵م، از عناصر معماری رومی<ref>Roman Architecture</ref> بسیار استفاده شده است.

'''معماری گوتیک<ref>Gothic</ref>'''. کلیسای صومعۀ سن دنی<ref>St Denis</ref>، در نزدیکی [[پاریس، شهر|پاریس]] (۱۱۳۲ـ ۱۱۴۴م)، نقطۀ آغاز سبک گوتیک شمرده می‌شود، و قوس‌های نوک‌تیز، و استفاده از طاق‌ و تویزه<ref>rib</ref> از مشخصات آن است. [[نتردام، کلیسا|کلیسای جامع نتردام]]<ref>Notre Dame Cathedral</ref> در پاریس، که ساخت آن در ۱۱۶۰م آغاز شد، نمونه‌ای از سبک گوتیک آغازین<ref>Early Gothic</ref> است (۱۱۳۰ـ۱۱۹۰م). [[شارتر، کلیسای جامع|کلیساهای جامع شارتر]]<ref>Chartres</ref> (آغاز بنا در ۱۱۹۴م)، رَنس<ref>Reims</ref> (آغاز بنا در ۱۲۱۱م)، و [[بورژ]]<ref>Bourges</ref> (آغاز بنا در ۱۲۰۹م) نمونه‌هایی از معماری گوتیک سرنیزه‌ای<ref>lancet Gothic</ref> (۱۱۹۰ـ۱۲۴۰م) به‌شمار می‌روند. بهترین نمونه‌های معماری گوتیک متأخر<ref>Late Gothic</ref> فرانسوی، یا به تعبیر فرانسوی‌ها، گوتیک شعله‌سان<ref>Flamboyant Gothic</ref> ۱۳۵۰ـ۱۵۲۰)، که مشبک‌کاری‌های نرم و روان ویژگی آن است، در <ref>Normandy Caudebecen-Caux</ref> (ح ۱۴۲۶م) و [[بورگونی]]<ref>Burgundy</ref> مشاهده می‌شود.

'''معماری رنسانس<ref>Renaissance</ref>'''. این سبک در اواخر قرن ۱۵م از ایتالیا به فرانسه وارد شد، و به‌تدریج جای سبک گوتیک را گرفت. فرانسیس اول<ref>Francis I</ref> چند معمار ایتالیایی را به [[فونتن بلو|فونتن‌بلو]]<ref>Fontainebleau</ref>، [[آمبواز]]<ref>Amboise</ref>، [[بلوآ]]<ref>Blois</ref> و جاهای دیگر دعوت کرد. دیری نگذشت که معماران فرانسوی طراحی به‌شیوۀ جدید ایتالیایی را فراگرفتند و در طی قرن ۱۶، نخستین بخش لوور نو<ref>New Louvre</ref> در پاریس (۱۵۴۶)، [[شاتو]]<ref>Château</ref>ی سن ژرمن<ref>St Germain</ref>، و چندین شاتوی تماشایی دیگر را در درۀ لوآر<ref>Loire</ref> بنا کردند؛ معماری رنسانس بیشترین تأثیر خود را در همین منطقه گذاشت.

'''معماری باروک<ref>baroque</ref>'''. پس از دورۀ طولانی جنگ‌های دینی، معماری دوباره اهمیت یافت. علاقۀ هانری چهارم به شهرسازی در کارهایی همچون پلاس دِ وژ<ref>Place des Vosges</ref>، در پاریس (آغاز بنا در ۱۶۰۵)، پون نوف<ref>Pont Neuf</ref> و پلاس دوفین<ref>Place Dauphine</ref> متجلی شد. سبک باروک در کار لو وو<ref>Le Vau</ref> در شاتوی وُو لو ویکنت<ref>Vaux-le-Vicomte</ref> (۱۶۵۷ـ ۱۶۶۱)، که طراحی باغ‌های آن کار لَونوتْر<ref>Le Nôtre</ref> است، تجسم یافت؛ دو معمار اخیر کارهای گسترده‌ای را در ورسای<ref>Versailles</ref> به اجرا درآوردند. [[لومرسیه، ژاک (۱۵۸۵ـ۱۶۵۴)|ژاک لومرسیه]]<ref>Jacques Lemercier</ref> بخش‌های قدیمی کاخ ورسای، کاخ سلطنتی<ref>Palais Royal</ref> (۱۶۳۳)، و کلیساهای سوربون<ref>Sorbonne</ref> (آغاز بنا در ۱۶۲۶) و سن روک<ref>St Roch</ref> را طراحی کرد، و شهر و شاتوی ریشِلیو<ref>Richelieu</ref> را برای کاردینال ریشِلیو<ref>Cardinal Richelieu</ref> بنا نهاد (۱۶۳۱). [[مانسار، فرانسوا (۱۵۹۸ـ۱۶۶۶)|فرانسوا مانسار]]<ref>François Mansart</ref> هتل کارناوال<ref>Hôtel Carnavalet</ref> لسکو<ref>Lescot</ref> را توسعه داد و کلیسای وال دو گراس<ref>Val-de-Grâce</ref> را ساخت که هر دو در پاریس واقع‌اند؛ شاتوی زیبایی در مزون لافیت<ref>Maisons-Lafitte</ref>، در نزدیکی پاریس (۱۶۴۲ـ ۱۶۵۱)؛ و بال اورلئان<ref>Orléans</ref> در بلوآا، نیز کار اوست. در ۱۶۷۸ و در عصر لوئی چهاردهم، آردوئن ـ مانسار<ref>Hardouin-Mansart</ref> کاخ ورسای را توسعه داد و کلیسای جامعی در آن طراحی کرد.

'''معماری نئوکلاسیک<ref>neo-classic</ref>'''. در قرن ۱۸ گرایش مشخصی به‌سوی کلاسی‌سیسم<ref>classicism</ref> مشاهده شد که کارهای بوله<ref>Boullée</ref> و لُودُو<ref>Ledoux</ref> نقطۀ اوج آن است. تأثیر سبک کلاسیک در قرن ۱۹ ادامه یافت، و انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹)، با کارهایی مانند مادلن<ref>Madeleine</ref>، در پاریس (۱۸۰۴ـ ۱۸۴۹)، اثر وینیون<ref>Vignon</ref> (۱۷۶۲ـ ۱۸۲۸)، تا حدی آن را تداوم بخشید. در میانۀ قرن ۱۹، سبک باشکوه هنرهای زیبا<ref>Beaux Arts</ref> پدید آمد، که بیش از همه در عمارت اپرا<ref>Opéra</ref>، در پاریس (۱۸۶۱ـ ۱۸۷۴)، کار شارل گارنیه<ref>Charles Garnier</ref> (۱۸۲۵ـ ۱۸۹۸) تجلی یافته است. هم رویکرد خردگرا<ref>rationalist</ref>ی لابروست<ref>Labrouste</ref>، که مسئول ساخت کتابخانۀ سنت ژنو‌یو<ref>Sainte Geneviève</ref> در پاریس (۱۸۴۳ـ۱۸۵۰) بود، و هم سبک احیای گوتیک<ref>Gothic Revival</ref>، با این سبک به تقابل پرداختند که شرح مفصل آن در نوشته‌های [[ویوله لو دوک، اوژن امانویل (۱۸۱۴ـ۱۸۷۹)|ویوله‌ـ‌‌لو‌ـ‌دوک]]<ref>Viollet-le-Duc</ref> آمده است.

'''آرنووُ''' (آرنووُ<ref>art nouveau</ref>). این سبک در اواخر قرن ۱۹ پا گرفت، و نانسی<ref>Nancy</ref> و پاریس مراکز آن بودند. ورودی‌های ایستگاه مترو پاریس<ref>Paris Metro</ref>، کار [[گیمار، هکتور ژرمن (۱۸۶۷ـ۱۹۴۲)|هکتور گیمار]]<ref>Hector Guimard</ref>، با قوس‌های فلزی به‌سبک گوتیک شعله‌سان، نمونه‌های مشهور این شیوه‌اند. گارنیه با فُرم‌های ناب طبع‌آزمایی کرد. کار بعدی [[پره، اوگوست (۱۸۷۴ـ۱۹۵۴)|اوگوست پره]]<ref>Auguste Perret</ref> نیز در همین راستا بود.

'''جنبش مدرن<ref>Modern Movement</ref>'''. در دهۀ ۱۹۲۰، [[لوکوربوزیه]]<ref>Le Corbusier</ref> که در [[سوییس|سوئیس]] به‌دنیا آمده بود، در مقام برجسته‌ترین نمایندۀ جنبش مدرن در فرانسه پا به عرصه گذاشت. شاهکارهای او متنوع‌اند و از ویلا ساووآ<ref>Villa Savoye</ref> به‌سبک کوبیسم<ref>cubism</ref> در پوئاسی<ref>Poissy</ref> (۱۹۲۹ـ ۱۹۳۱)، تا اونیته دَبیتاسیون<ref>Unité d’Habitation</ref> وسیع و شبکه‌مانند در مارسی<ref>Marseille</ref> (۱۹۴۷ـ ۱۹۵۲)، را دربر‌می‌گیرند. دل‌مشغولی‌های مربوط به فناوری، در اغلب آثار معماری مدرن فرانسه از دهۀ ۱۹۵۰ مشهود است؛ این تمایل با کارهای ژان پرووه<ref>Jean Prouvé</ref>، ازجمله بوفۀ<ref>Refreshment Room</ref> اِویان<ref>Evian</ref> (۱۹۵۷)، آغاز شد و در پروژه‌های بعدی، ازجمله مرکز [[پومپیدو، ژرژ (۱۹۱۱ـ۱۹۷۴)|پومپیدو]]<ref>Pompidou Centre</ref> در پاریس، اثر [[پیانو، رنتسو (۱۹۳۷)|رنتسو پیانو]]<ref>Renzo Piano</ref> و ریشار روژه<ref>Richard Rogers</ref> (۱۹۷۱ـ۱۹۷۷)، و انستیتو جهانِ عرب<ref>Institut du Monde Arabe</ref>، در پاریس (۱۹۸۱ـ۱۹۸۷)، اثر [[نوول، ژان (۱۹۴۵)|ژان نوول]]<ref>Jean Nouvel</ref> ادامه یافت. در دهۀ ۱۹۸۰، پاریس محل اجرای پروژه‌های عظیم<ref>President Mitterrand</ref> شد که پرزیدنت میتران<ref>President Mitterrand</ref> آن‌ها را آغاز کرد، ازجمله یک مجتمع فرهنگی در پارک دو لَوی‌یِت<ref>Parc de la Villette</ref>، کار برنار شومی<ref>Bernard Tschumi</ref>(بخشی از آن در ۱۹۸۵ گشایش یافت)، تبدیل ایستگاه دورسه<ref>Gare d’Orsay</ref> به موزۀ دورسه<ref>Musée d’Orsay</ref> در ۱۹۸۶، کار گی اولنتی<ref>Gae Aulenti</ref>، ساخت هرم شیشه‌ای کار آی ام پِی<ref>I M Pei</ref> برای [[موزه لوور|موزۀ لوور]]<ref>Louvre</ref> در ۱۹۸۹، و گراند آرش<ref>Grande Arch</ref> در لا دِفانْس<ref>La Défense</ref>، اثر یوهان اوتو فون اسپرِکلسن<ref>Johan Otto von Spreckelsen</ref>در ۱۹۸۹.