کرخه، شهرستان
کرخه، شهرستان (County) Karkheh
واقع در مناطق غرب جنوبی ایران و غرب استان خوزستان، به مرکزیت اداری شهر الوان. نام شهرستان از اسم رود کرخه گرفته شده که در این شهرستان جریان دارد. کرخه از کلمۀ آرامی کرخا (به معنی شهر) گرفته شده و به شهر نسبتاً بزرگ و آبادی که احتمالاً توسط شاپور دوم ساسانی در قرن 4م بنا شد اشاره دارد. پژوهشگران بر این باورند که ویرانه‌های ایوان کرخه که در ۲۰کیلومتری شمال غربی شوش، در غرب رود کرخه واقع است، بقایای آن شهر است. آبادی‌های این شهرستان از زمان اولین تقسیمات کشوری دورۀ رضاشاه (1316ش) جزو شهرستان اهواز و از سال 1325ش جزو شهرستان دزفول بودند؛ در سال 1368ش و با تشکیل شهرستان شوش جزو این شهرستان بودند؛ و نهایتاً در اواخر سال 1399ش، ضمن تغییر و اصلاحاتی در شهرستان شوش و بخش شاوور[۱] این شهرستان، براساس مصوبۀ هیأت دولت، با انتزاع بخش شاوور به شهرستان ارتقاء یافت.
شهرستان کرخه متشکل است از 2 بخش، 4 دهستان (با حدود 110 روستای مسکونی) و 2 شهر: بخش مرکزی (مشتمل بر دهستانهای سیدعباس و آهودشت، به مرکزیت شهر الوان[۲])، و بخش شاوور (مشتمل بر دهستانهای کرخا[۳] و شاوور، به مرکزیت شهر شاوور). آبادی‌های الوان و شاوور به ترتیب در سال‌های 1391 و 1389ش به شهر ارتقاء یافته‌اند. به دلیل تشکیل این شهرستان پس از سرشماری سراسری 1395ش اطلاع دقیقی از جمعیت آن در دست نیست، اما جمعیت بخش شاوور در سرشماری مذکور حدود 69300نفر بوده است. از این مقدار حدود 22درصد ساکن دو شهر و باقی روستانشینان بوده‌اند. شهرستان کرخه در شمال با شهرستان شوش، در شرق با شهرستان شوشتر، در جنوب شرقی با شهرستان اهواز، در جنوب غربی با شهرستان حمیدیه، و در غرب با شهرستان دشت آزادگان محدود شده است.
شهرستان کرخه با 1546کیلومترمربع وسعت و ارتفاع 50متر (در مرکز آن)، دارای آب و هوای گرم و خشک است. مهم‌ترین عارضۀ طبیعی شهرستان رود کرخه و جز آن فاقد عارضۀ طبیعی چشمگیری است. مردم شهرستان کرخه عموماً از اعراب خوزستانی و شیعه‌مذهبند و شغل بیشتر آنها کشاورزی و دامداری است. شهرستان کرخه ۵۵هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد. گندم، نیشکر، کلزا، چغندرقند، جو، و محصولات جالیزی و صیفی و سبزیجات مهم‌ترین محصولات کشاورزی این شهرستان است.
امامزاده سیداحمد تفاخ[۴] در روستای آهودشت، از آثار تاریخی شهرستان کرخه مربوط به دورۀ قاجار، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.