سرخه، شهر
سُرخه، شهر Sorkheh, city
در استان سمنان، مرکز اداری شهرستان سرخه. با ارتفاع ۱,۱۵۰متر، در ۲۰کیلومتری جنوب غربی سمنان، در کوه‌پایۀ جنوبی البرز، سر راه سمنان به تهران، قرار دارد. اقلیم این شهر معتدل و خشک و جمعیت آن ۹,951نفر است (۱۳9۵ش). مردم این شهر شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و به گویش سرخه‌ای (از زیرمجموعه‌های زبان کومشی، از شاخه‌های زبان‌های ایرانی شمال غربی)، سخن می‌گویند. در نیمۀ دوم سال 1375ش، بخش سرخه به مرکزیت شهر سرخه از ترکیب دهستان‌های هفدر و لاسگرد در تابعیت شهرستان سمنان ایجاد گردید. در اواخر سال 1391ش، بنابر مصوبۀ هیأت دولت در جلسۀ 9 مهر 1391ش، ضمن تغییرات و اصلاحات داخلی، با انتزاع بخش سرخه از شهرستان سمنان و ارتقاء آن به شهرستان، شهرستان سرخه تشکیل شد.
ابن رسته، در فرهنگ جغرافیایی خود به نام الاعلاق النفیسه (مربوط به اواخر سدۀ 3ق) از آبادی سُره (سرخه) در کنار شهر سمنان نام برده است. به نظر می‌رسد که وجه تسمیۀ سرخه وجود کوه‌های سرخِ پیرامون این شهر باشد. خانۀ حاج حشمت اللشکر (از آثار دورۀ قاجار)، آب‌انبار و حمام بیرون دژ در محلۀ بیرون دژ و در کنار مصلای شهر (از آثار دورۀ قاجار)، و مسجدجامع و مسجد چهل‌ستون (مربوط به دوره‌های صفویه و زندیه) از آثار تاریخی این شهرند که در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.