ابوالفضل ساوجی، محمد (ساوه ۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۱۲ق)

ابوالفضل ساوجی
زادروز	ساوه ۱۲۴۸ق
درگذشت	تهران ۱۳۱۲ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	ادیب، شاعر و خوشنویس
شغل و تخصص های دیگر	پزشک
آثار	دیوان شعر
گروه مقاله	ادبیات فارسی

ابوالفضل ساوِجی، محمد (ساوه ۱۲۴۸ـ تهران ۱۳۱۲ق)

(نام اصلی: مجدالدین محمد بن فضل‌الله ساوجی) ادیب، شاعر، خوشنویس و پزشک ایرانی عهد ناصری. او از اطبای حاذق و معروف عهد قاجاریه و از جمله چند نفر دانشمندی بود که در تألیف نامه دانشوران و دیگر کتاب‌های منسوب به محمد حسن خان اعتمادالسلطنه دست داشته‌ است. پدرش میرزا فضل‌ الله نیز از اطبای مشهور و از دانشوران و خوشنویسان نامدار دوران فتحعلی شاه قاجار بوده است.

ابوالفضل ساوجی علوم متداول روزگار خود چون طب، حکمت، ریاضی، ادبیات و هنر خوشنویسی را نزد پدرش میرزافضل‌الله در تهران فرا گرفت.

او در جوانی یکی از چهار نفر اصلی بود که برای تألیف و تدوین نامۀ دانشوران ناصری برگزیده شد، چنان‌که بیشتر مطالب دو جلد نخست این دانشنامه تألیف و ترجمۀ اوست. همواره بین او و حاجی شیخ مهدی شمس‌العلماء عبدالرب‌آبادی قزوینی (دیگر فرد فعال در تألیف نامه دانشوران و کتب دیگر) رقابت و خصومت شدید بوده و علیه یکدیگر کارشکنی می‌کرده‌اند.

او پزشک خانوادگی برخی شاهزادگان و اشراف عهد ناصری بود و از خزانۀ دولتی مستمری دریافت می‌کرد. از استادان خط، به‌ویژه نستعلیق، شکستۀ نستعلیق، شکسته تعلیق و نسخ، بود و آثار تألیفی و کتیبه‌های بسیاری از بناهای عهد ناصری به خط اوست که کتیبه‌های آستانۀ حضرت عبدالعظیم و قنات ناصری قم از آن جمله است. از دیگر آثارش: دیوان شعر؛ چند رساله در پزشکی و ریاضی که به‌چاپ نرسیده است.

خاندان ساوجی، خاندانی اصیل و فرهیخته‌ بودند که از دوران صفوی تا دورۀ معاصر نسل اندر نسل همگی هنرمند و دانشمند بوده‌اند. میرزا ابوالفضل از بازماندگان ایل شاملو بود كه در دوران صفویه در خراسان می‌زیستند و بعد در ساوه اقامت گزیدند. میرزا ابوالفضل در ساوه متولد شد و در تهران رشد و پرورش پیدا کرد. او علوم متداول زمان خود همچون طب، حكمت، ریاضی، ادبیات و هنر خوشنویسی را در تهران آموخت. ۲۳ ساله بود كه در زمرۀ دانشمندان تراز اول ایران درآمد و به همین علت، هنگام تألیف نامۀ دانشوران ناصری او یكی از چهار نفری بود كه برای تدوین‌اش انتخاب شد و سهم بزرگی در تدوین آن دانشنامه داشت.

میرزا ابوالفضل ساوجی پدر ذبیح بهروز، نویسنده، پژوهشگر و شاعر نامی معاصر است.

پس از مرگ، پیکرش را در مقبرۀ میرزا زین‌العابدین (امام جمعۀ تهران در روزگار ناصرالدین شاه) معروف به "سرقبر آقا" در جنوب تهران به خاک سپردند.