درویش خان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
درویش‌خان (تهران ۱۲۵۱ـ همانجا ۱۳۰۵ش)<br /> | درویش‌خان (تهران ۱۲۵۱ـ همانجا ۱۳۰۵ش)<br /> | ||
(غلامحسین درویش، معروف به درویش‌خان) نوازندۀ ایرانی تار و سهتار، مدرس، و از اولین بنیادگذاران تجددخواهی در چارچوب اصول موسیقی دستگاهی. ابتدا نت‌خوانی و نوازندگی طبل را در شعبۀ موزیک مدرسۀ [[دارالفنون]] فرا گرفت و سپس در محضر دو استاد بزرگ عصر ناصری، [[آقا حسینقلی|میرزا حسینقلی]] و [[میرزا عبدالله]]، نواختن تار و سهتار را آموخت. به‌سبب ذوق و حساسیت فراوان در نوازندگی، در جوانی به‌شهرت رسید و نوازندۀ مخصوص دربار شعاع‌السلطنه شد. بعد از درگیری و اختلاف با او و پناهنده شدن به سفارت | (غلامحسین درویش، معروف به درویش‌خان) نوازندۀ ایرانی تار و سهتار، مدرس، و از اولین بنیادگذاران تجددخواهی در چارچوب اصول موسیقی دستگاهی. ابتدا نت‌خوانی و نوازندگی طبل را در شعبۀ موزیک مدرسۀ [[دارالفنون]] فرا گرفت و سپس در محضر دو استاد بزرگ عصر ناصری، [[آقا حسینقلی|میرزا حسینقلی]] و [[میرزا عبدالله]]، نواختن تار و سهتار را آموخت. به‌سبب ذوق و حساسیت فراوان در نوازندگی، در جوانی به‌شهرت رسید و نوازندۀ مخصوص دربار شعاع‌السلطنه شد. بعد از درگیری و اختلاف با او و پناهنده شدن به سفارت [[انگلستان]]، زندگی‌اش را از طریق تدریس خصوصی می‌گذراند و بعدها به [[انجمن اخوت]] به ریاست [[ظهیرالدوله، علی خان دولو (تهران ۱۲۸۱ـ۱۳۴۲ق)|علی‌خان ظهیرالدوله]] و سپس به جمع آزادی‌خواهان و مشروطه‌طلبان پیوست. درویش و [[عارف قزوینی، ابوالقاسم (قزوین ۱۲۶۱ـ همدان ۱۳۱۲ش)|عارف]]، نخستین موسیقی‌دانان ایرانی بودند که کنسرت به مفهوم امروزی را مطرح کردند و از شعر و موسیقی برای پیشبرد آمال اجتماعی خویش بهره گرفتند. درویش‌خان را مبتکر فُرم «[[پیش درآمد|پیش‌درآمد]]» و از بسط‌دهندگان فرم [[تصنیف]] دانسته‌اند. تکنیک فوق‌العاده او در نوازندگی تار و سهتار که دارای جذبه‌های عرفانی و تأثیر بسیار بوده است، باعث شد که جوانان با استعداد آن زمان به محضر او جذب شوند. اضافه‌کردن سیم ششم به تار پنج سیم سابق، استفادۀ سنجیده از برخی نغمه‌ها و حالت‌های موسیقی اروپایی و به کارگیری آن‌ها در چارچوب موسیقی ایرانی، خلاقیت، پیروی از چارچوب ردیف‌های مشقیِ موسیقی، و وفاداری به کلیّت‌های زیباشناختی موسیقی ایرانی، از اختصاصات کار و هنر درویش‌خان بود. گذشته از کنسرت‌ها، درویش‌خان دوبار نیز برای ضبط صفحه گرامافون به خارج از کشور سفر کرد: یک‌بار در حدود ۱۲۹۱ـ۱۲۹۲ش به لندن و همراه با حبیب‌الله سپهسالاری؛ معروف به [[مشیر همایون شهردار]]، نوازندۀ پیانو، [[طاهرزاده، حسین (اصفهان ۱۲۶۱ـ تهران ۱۳۳۴ش)|سید حسین طاهرزاده]]؛ خوانندۀ آواز، رضا قلی‌خان تجریشی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، [[هنگ آفرین، حسین (تهران ۱۲۵۵ـ همان جا ۱۳۳۳ش)|حسین‌خان هنگ‌آفرین]]؛ نوازندۀ ویولن، [[باقرخان رامشگر]]؛ نوازندۀ کمانچه، اسدالله‌خان اتابکی نوازندۀ تار و سنتور، و [[هنگ آفرین، اکبر (قرن ۱۳ق)|اکبرخان هنگ‌آفرین]]؛ معروف به فلوتی؛ نوازندۀ فلوت، و بار دیگر، در حدود یک سال بعد، با سید [[طاهرزاده، حسین (اصفهان ۱۲۶۱ـ تهران ۱۳۳۴ش)|حسین طاهرزاده]]، [[رامشگر، باقرخان (ح ۱۲۵۰ـ تهران ۱۳۳۸ق)|باقرخان رامشگر]]، [[دوامی، عبدالله (تفرش ۱۲۷۰ـ تهران ۱۳۵۹ش)|عبدالله‌خان دوامی]]؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، و [[ابوالحسن اقبال آذر]]؛ ملقب به اقبال‌السلطان، خوانندۀ آواز به تفلیس سفر کردند. بیشتر این صفحات با تار درویش و آواز و سازهای دیگر است و از تک‌نوازی‌های او صفحات اندکی باقی مانده است. درویش‌خان به‌سبب فعالیت‌های هنری و بشردوستانۀ خود «نشان ملی» را از وزارت فرهنگ، و نشان مخصوص هنرمندان را از دولت [[فرانسه]] و از دست وزیر مختار فرانسه در تهران دریافت کرد. شاگردان او ازجمله [[ابوالحسن صبا]]، [[نی داوود، مرتضی (تهران ۱۲۸۰ـ امریکا ۱۳۶۹ش)|مرتضی نی‌داوود]]، [[نورعلی برومند]]، [[موسی معروفی]] و [[سعید هرمزی]] بعدها از شاخص‌ترین افراد در موسیقی ایران شدند. مجموعه آثار درویش‌خان، یک‌بار به کوشش [[فرامرز پایور (تهران ۱۳۱۱ش ـ ۱۳۸۸)|فرامرز پایور]] و بار دیگر به‌شکلی کامل‌تر به کوشش [[ارشد طهماسبی]] گردآوری و با تار، نواخته و ضبط شده است. | ||
<br /> <!--20098400--> | <br /> <!--20098400--> | ||
نسخهٔ کنونی تا ۸ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۱۹
| درویش خان | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۲۵۱ش |
| درگذشت | همانجا ۱۳۰۵ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | نوازنده |
| آثار | مجموعه آثار درویش خان، به کوشش فرامرز پایور و نیز به کوشش ارشد طهماسبی |
| گروه مقاله | موسیقی |
| جوایز و افتخارات | مبتکر فرم «پیش درآمد» و از بسط دهندگان فرم تصنیف؛ دریافت نشان ملی از وزارت فرهنگ، نشان مخصوص هنرمندان از دولت فرانسه و از دست وزیر مختار فرانسه |
درویش‌خان (تهران ۱۲۵۱ـ همانجا ۱۳۰۵ش)
(غلامحسین درویش، معروف به درویش‌خان) نوازندۀ ایرانی تار و سهتار، مدرس، و از اولین بنیادگذاران تجددخواهی در چارچوب اصول موسیقی دستگاهی. ابتدا نت‌خوانی و نوازندگی طبل را در شعبۀ موزیک مدرسۀ دارالفنون فرا گرفت و سپس در محضر دو استاد بزرگ عصر ناصری، میرزا حسینقلی و میرزا عبدالله، نواختن تار و سهتار را آموخت. به‌سبب ذوق و حساسیت فراوان در نوازندگی، در جوانی به‌شهرت رسید و نوازندۀ مخصوص دربار شعاع‌السلطنه شد. بعد از درگیری و اختلاف با او و پناهنده شدن به سفارت انگلستان، زندگی‌اش را از طریق تدریس خصوصی می‌گذراند و بعدها به انجمن اخوت به ریاست علی‌خان ظهیرالدوله و سپس به جمع آزادی‌خواهان و مشروطه‌طلبان پیوست. درویش و عارف، نخستین موسیقی‌دانان ایرانی بودند که کنسرت به مفهوم امروزی را مطرح کردند و از شعر و موسیقی برای پیشبرد آمال اجتماعی خویش بهره گرفتند. درویش‌خان را مبتکر فُرم «پیش‌درآمد» و از بسط‌دهندگان فرم تصنیف دانسته‌اند. تکنیک فوق‌العاده او در نوازندگی تار و سهتار که دارای جذبه‌های عرفانی و تأثیر بسیار بوده است، باعث شد که جوانان با استعداد آن زمان به محضر او جذب شوند. اضافه‌کردن سیم ششم به تار پنج سیم سابق، استفادۀ سنجیده از برخی نغمه‌ها و حالت‌های موسیقی اروپایی و به کارگیری آن‌ها در چارچوب موسیقی ایرانی، خلاقیت، پیروی از چارچوب ردیف‌های مشقیِ موسیقی، و وفاداری به کلیّت‌های زیباشناختی موسیقی ایرانی، از اختصاصات کار و هنر درویش‌خان بود. گذشته از کنسرت‌ها، درویش‌خان دوبار نیز برای ضبط صفحه گرامافون به خارج از کشور سفر کرد: یک‌بار در حدود ۱۲۹۱ـ۱۲۹۲ش به لندن و همراه با حبیب‌الله سپهسالاری؛ معروف به مشیر همایون شهردار، نوازندۀ پیانو، سید حسین طاهرزاده؛ خوانندۀ آواز، رضا قلی‌خان تجریشی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، حسین‌خان هنگ‌آفرین؛ نوازندۀ ویولن، باقرخان رامشگر؛ نوازندۀ کمانچه، اسدالله‌خان اتابکی نوازندۀ تار و سنتور، و اکبرخان هنگ‌آفرین؛ معروف به فلوتی؛ نوازندۀ فلوت، و بار دیگر، در حدود یک سال بعد، با سید حسین طاهرزاده، باقرخان رامشگر، عبدالله‌خان دوامی؛ خوانندۀ تصنیف و نوازندۀ تنبک، و ابوالحسن اقبال آذر؛ ملقب به اقبال‌السلطان، خوانندۀ آواز به تفلیس سفر کردند. بیشتر این صفحات با تار درویش و آواز و سازهای دیگر است و از تک‌نوازی‌های او صفحات اندکی باقی مانده است. درویش‌خان به‌سبب فعالیت‌های هنری و بشردوستانۀ خود «نشان ملی» را از وزارت فرهنگ، و نشان مخصوص هنرمندان را از دولت فرانسه و از دست وزیر مختار فرانسه در تهران دریافت کرد. شاگردان او ازجمله ابوالحسن صبا، مرتضی نی‌داوود، نورعلی برومند، موسی معروفی و سعید هرمزی بعدها از شاخص‌ترین افراد در موسیقی ایران شدند. مجموعه آثار درویش‌خان، یک‌بار به کوشش فرامرز پایور و بار دیگر به‌شکلی کامل‌تر به کوشش ارشد طهماسبی گردآوری و با تار، نواخته و ضبط شده است.