عصر آهن: تفاوت میان نسخه‌ها
(تغییرمسیر به آهن، عصر حذف شد) برچسب‌ها: تغییرمسیر حذف شد ویرایشگر دیداری |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
عصر آهن Iron Age | عصر آهن Iron Age | ||
مرحله‌ای تکاملی در فناوری که طی آن | مرحله‌ای تکاملی در فناوری که طی آن سلاح‌ها و ابزارها از آهن ساخته شد. [[عصر حجر]]<ref>Stone Age</ref> و [[عصر مفرغ]]<ref>Bronze Age</ref> پیش از عصر آهن قرار دارند و از این رو این عصر در چارچوب نظام سه دوره‌ای<ref>Three Age System</ref> ماقبل تاریخ، آخرین مرحلۀ تکنولوژیک به‌شمار می‌رود. آهن در حدود 1500 پ‌م در نواحی غرب آسیا تولید شد، اما تا حدود 1000 پ م مادّه‌ای نامرغوب تر از مفرغ انگشاته می‌شد؛ در این زمان فنون متالوژی<ref>Metallurgical</ref> بهبود یافتند، و با افزودن کربن به آهن در فرآیند آهن‌گدازی<ref>Smelting Process</ref>، فولاد به‌دست آمد.آهنکاری<ref>Ironworking</ref> به آرامی در مناطق گوناگون رواج یافت؛ حدود 900پ‌م در اروپای مرکزی، و حدود 600پ‌م در چین. هیئتی تحقیقاتی، فنون آهنکاری را در اواخر قرن 19 به جزایر [[فیجی]]<ref>Fiji Islands</ref> معرفی کردند. فرهنگ‌های عصر آهن عبارات‌اند از [[هالشتات]]<ref>Hallstatt</ref> (برگرفته از نام کاوشگاهی در [[اتریش]]) و [[لا تن]]<ref>La Tène</ref> (برگرفته از نام کاوشگاهی در [[سوییس|سوئیس]]). بهره‌گیری اقتصادی از آهن، به‌ویژه برای کاربرد در وسایل کشاورزی و اسلحه، گام بلندی در پیشرفت فرهنگ مادّی بود. کانه‌های آهن، برخلاف [[مس (شیمی)|مس]] و [[قلع]] که در ساخت مفرغ به کار می‌روند، در همه جا به فراوان در دسترس‌اند، و همین امر رواج ابزارهای فلزی ارزان قیمت و بادوام را امکان‌پذیر ساخت. عصر آهن، همچنین، با ظهور نظام‌های سلسله‌مراتبی<ref>hierarchical systems</ref>، همراه با قبیله‌ها و سرکردگان و مهتران، و تقویت استحکامات دفاعی، از قبیل دژتپه‌ها و حصارها، مقارن بود. صنعت نمک در اقتصاد اقوام هالشتات، یعنی قدیمی‌ترین فرهنگ عصر آهن در اروپای مرکزی، نقش عمده‌ای ایفا کرد. در قرن 19 گورستانی فوق‌العاده غنی در هالشتات حفاری شد و گورهایی متعلق به دورۀ گذار از عصر مفرغ به عصر آهن آشکار شدند. اشیایی از هر دو فلز به دست آمد، و مرحله‌های تطّور شمشیرهایی از جنس هر دو فلز، زمینه‌ساز ایجاد گاه‌شماری نسبی<ref>relative chronology</ref> شد. آخرین مناصب هالشتات پیش‌در آمد نظام‌های مبتنی بر سلسله‌مراتبی سلتی انگاشته می‌شوند. نام این فرهنگ از نوعی کاوشگاه در دریاچۀ نوشاتل<ref>Neuchâtel</ref> سوئیس گرفته شده است. فرهنگ‌های گوناگون لا تن، که سلتی به‌شمار می‌آیند، بر اثر تماس‌های تجاری میان تمدن‌های پیشرفتۀ شهری مدیترانه و اجتماعات زراعت پیشۀ هالشتات در شمال [[آلپ، کوه های|کوه‌های آلپ]]<ref>Alps </ref> شکل گرفتند. در این فرهنگ از آهن به فراوانی برای ساختن اشیای عمومی و وسایل نظامی، و از مفرغ و طلا عمدتاً برای ساخت زیورآلات استفاده می‌شد. در مناطقی که به امپراتوری روم<ref>Roman Empire</ref> پیوستند، عصر آهن جای خود را، بنابر اصطلاحات باستان‌شناختی، به دورۀ رومی<ref>Roman Period</ref> می‌دهد. در جاهای دیگر، عصر آهن تا غلبۀ فرهنگ نویسا<ref>Literate</ref>ی دیگری، که غالباً مسیحیت بود، ادامه می‌یابد. در [[اسکاندیناوی]]، پژوهشگران عصر آهن رومی<ref>Roman Iron Age</ref>، دوره‌های مهاجرت‌ها و دورۀ [[وایکینگ ها|وایکینگ‌ها]]<ref>Vikings</ref> را «عصر آهن» می‌انگارند. زیرا همگی عموماً دوره‌های ماقبل تاریخی (یا پیشاتاریخی<ref>protohistoric</ref>)اند و در دوره‌های تاریخی طبقه بندی نمی‌شوند. در [[انگلستان]]، عصر آهن از حدود 700پ‌م آغاز می‌شود و تا هجوم رومیان در 43م ادامه می‌یابد. فرهنگ عصر آهن پس از این تاریخ نیز، به‌ویژه در [[کورنوال]]<ref>Cornwall</ref>، همچنان ادامه یافت. | ||
---- | |||
<references /> | |||
[[رده:تاریخ جهان]] | |||
[[رده:تاریخ عمومی جهان - دوره های پیش از تاریخ]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۲۲
عصر آهن Iron Age
مرحله‌ای تکاملی در فناوری که طی آن سلاح‌ها و ابزارها از آهن ساخته شد. عصر حجر[۱] و عصر مفرغ[۲] پیش از عصر آهن قرار دارند و از این رو این عصر در چارچوب نظام سه دوره‌ای[۳] ماقبل تاریخ، آخرین مرحلۀ تکنولوژیک به‌شمار می‌رود. آهن در حدود 1500 پ‌م در نواحی غرب آسیا تولید شد، اما تا حدود 1000 پ م مادّه‌ای نامرغوب تر از مفرغ انگشاته می‌شد؛ در این زمان فنون متالوژی[۴] بهبود یافتند، و با افزودن کربن به آهن در فرآیند آهن‌گدازی[۵]، فولاد به‌دست آمد.آهنکاری[۶] به آرامی در مناطق گوناگون رواج یافت؛ حدود 900پ‌م در اروپای مرکزی، و حدود 600پ‌م در چین. هیئتی تحقیقاتی، فنون آهنکاری را در اواخر قرن 19 به جزایر فیجی[۷] معرفی کردند. فرهنگ‌های عصر آهن عبارات‌اند از هالشتات[۸] (برگرفته از نام کاوشگاهی در اتریش) و لا تن[۹] (برگرفته از نام کاوشگاهی در سوئیس). بهره‌گیری اقتصادی از آهن، به‌ویژه برای کاربرد در وسایل کشاورزی و اسلحه، گام بلندی در پیشرفت فرهنگ مادّی بود. کانه‌های آهن، برخلاف مس و قلع که در ساخت مفرغ به کار می‌روند، در همه جا به فراوان در دسترس‌اند، و همین امر رواج ابزارهای فلزی ارزان قیمت و بادوام را امکان‌پذیر ساخت. عصر آهن، همچنین، با ظهور نظام‌های سلسله‌مراتبی[۱۰]، همراه با قبیله‌ها و سرکردگان و مهتران، و تقویت استحکامات دفاعی، از قبیل دژتپه‌ها و حصارها، مقارن بود. صنعت نمک در اقتصاد اقوام هالشتات، یعنی قدیمی‌ترین فرهنگ عصر آهن در اروپای مرکزی، نقش عمده‌ای ایفا کرد. در قرن 19 گورستانی فوق‌العاده غنی در هالشتات حفاری شد و گورهایی متعلق به دورۀ گذار از عصر مفرغ به عصر آهن آشکار شدند. اشیایی از هر دو فلز به دست آمد، و مرحله‌های تطّور شمشیرهایی از جنس هر دو فلز، زمینه‌ساز ایجاد گاه‌شماری نسبی[۱۱] شد. آخرین مناصب هالشتات پیش‌در آمد نظام‌های مبتنی بر سلسله‌مراتبی سلتی انگاشته می‌شوند. نام این فرهنگ از نوعی کاوشگاه در دریاچۀ نوشاتل[۱۲] سوئیس گرفته شده است. فرهنگ‌های گوناگون لا تن، که سلتی به‌شمار می‌آیند، بر اثر تماس‌های تجاری میان تمدن‌های پیشرفتۀ شهری مدیترانه و اجتماعات زراعت پیشۀ هالشتات در شمال کوه‌های آلپ[۱۳] شکل گرفتند. در این فرهنگ از آهن به فراوانی برای ساختن اشیای عمومی و وسایل نظامی، و از مفرغ و طلا عمدتاً برای ساخت زیورآلات استفاده می‌شد. در مناطقی که به امپراتوری روم[۱۴] پیوستند، عصر آهن جای خود را، بنابر اصطلاحات باستان‌شناختی، به دورۀ رومی[۱۵] می‌دهد. در جاهای دیگر، عصر آهن تا غلبۀ فرهنگ نویسا[۱۶]ی دیگری، که غالباً مسیحیت بود، ادامه می‌یابد. در اسکاندیناوی، پژوهشگران عصر آهن رومی[۱۷]، دوره‌های مهاجرت‌ها و دورۀ وایکینگ‌ها[۱۸] را «عصر آهن» می‌انگارند. زیرا همگی عموماً دوره‌های ماقبل تاریخی (یا پیشاتاریخی[۱۹])اند و در دوره‌های تاریخی طبقه بندی نمی‌شوند. در انگلستان، عصر آهن از حدود 700پ‌م آغاز می‌شود و تا هجوم رومیان در 43م ادامه می‌یابد. فرهنگ عصر آهن پس از این تاریخ نیز، به‌ویژه در کورنوال[۲۰]، همچنان ادامه یافت.