احمد دیوان بیگی شیرازی

احمد ديوان بيگی شیرازی
زادروز	شيراز 1241ق
درگذشت	پس از 1313ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	دولتمرد
شغل و تخصص های دیگر	تذکره‌نویس
دوره	قاجار
آثار	تذكره حدیقة‌الشعرا، اخباراليزد، تاريخ قاجاريه، نخبه المصيبات احمدی.
گروه مقاله	تاریخ ایران

احمد دیوان بیگی شیرازی (شیراز 1241ق - )

(نام اصلی: احمد بن ابوالحسن شیرازی، مشهور به دیوان بیگی؛ نیز: مشهور به ایشک آقاسی)

از درویشان سلسلۀ نعمه‌اللهیه، که به شرح حال عرفا بسیار توجه داشته است.

وقتی 9 ساله بود، پدرش، آقا ابوالحسن، فوت کرد و جد مادری‌اش آقا محمدعلی، سرپرستی‌اش را بر عهده گرفت. خاندانش از سادات و تجار مشهور شیراز بودند.

او در زادگاهش بزرگ شد. دو سال به تحصیل علوم پرداخت و مدتی نیز در یزد و شیراز مشغول تجارت بود. گهگاه نیز به مطالعۀ حدیث و تاریخ و شعر می‌پرداخت. تا پیش از حرکت به هرات در 1277ق، کدخدای محلۀ میدان شاه شیراز بود و در آن هنگام با سلطان مراد میرزا حسام السلطنه، از شاهزادگان و رجال قاجار، همسفر شد و از شیراز به خراسان رفت.

در امور دیوانی مهارت داشت و در دستگاه حسام‌السلطنه، سمت ایشک آقاسی باشی (از مناصب دربار سلطنتی به معنای رئیس تشریفات یا دربار) گرفت و تا فوت حسام‌السلطنه با همین منصب در سفرهایش همراه وی بود.

از 1260 تا 1279ق مشغول تذکره‎‌نویسی شد، اما به علت اشتغال در امور دیوانی، مدت‌ها از تألیف تذکره بازماند.

او سه سال رئیس عدلیه یزد شد و طی آن زمان، به تألیف کتاب اخبارالیزد پرداخت. در 1293ق در تهران و 1296ق در کرمانشاهان به تنظیم و تألیف تذکره مشغول بود.

ابتدا شرح حال شاعران معاصر خود را نوشت، اما با تشویق حسینقلی خان سلطان ‌(مؤلف تذکره مناقب حسامیه) و مطالعۀ آتشکده آذر، شرح حال شاعران متقدم و نیز شرح حال عرفا و علمای مذهبی را نیز به تذکره حدیقة‌الشعرا اضافه کرد.

عمده تألیفاتش: تذکره حدیقة‌الشعرا، اخبارالیزد، تاریخ قاجاریه، نخبةالمصیبات احمدی، و ذیل ریاض الجنه. کتابی نیز در مصائب اهل بیت نبوت دارد.

مرگ او را پس از 1313ق تخمین زده‌اند.