آمالتیا: تفاوت میان نسخه‌ها

در اخترشناسی، قمر کوچک سیارۀ [[مشتری]] و سومین قمر شناخته‌شده از سمت ابرهای فوقانی این سیاره. در هر روزِ زمینی، دوبار مشتری را در ارتفاع ۱۸۱هزار کیلومتری دور می‌زند. این قمر در مداری تقریباً دایره‌ای، و به موازات استوای مشتری می‌گردد. آمالتیا شکل بی‌قاعده‌ای دارد: طولانی‌ترین ضلع آن حدود ۲۷۰ کیلومتر، و کوتاه‌ترین ضلع آن ۱۵۰ کیلومتر طول دارد. پنجمین قمر بزرگ مشتری است، با این اندازه‌اش فقط یک‌پانزدهم اروپا، قمر بزرگ بعدی مشتری، و یک‌چهاردهم ماه زمین است. از ساختار درونی یا ترکیب آن چندان اطلاعی در دست نیست، اما [[چگالی]] آن نشان می‌دهد که آمیزه‌ای از یخ و سنگ است. رنگ سطح آمالتیا سرخ روشن است و احتمالاً ناشی از گوگردی است که از قمر همسایه‌اش، ایو<ref>Io</ref>، فروریخته است. به شدت دهانه‌دار است و بزرگ‌ترین دهانه‌های آن عبارت‌اند از پان<ref>Pan</ref> با حدود ۱۰۰ کیلومتر قطر و هشت کیلومتر عمق، و گایا<ref>Gaea</ref> با ۸۰ کیلومتر قطر و ۱۶ کیلومتر عمق. این قمر بیشتر از حدی که از خورشید دریافت می‌کند، گرما می‌تاباند. علت آن احتمالاً نیروهای کِشندی<ref>tidal forces</ref> است که آن را می‌کِشند، می‌فشرند، و گرمایش اصطکاکی تولید می‌کنند. نیروهای الکتریکی حاصل از حرکت آمالتیا از میان میدان مغناطیسی پُرقدرت مشتری نیز ممکن است در این امر مؤثر باشند. آمالتیا را اخترشناس امریکایی، [[بارنارد، ادوارد (۱۸۵۷ـ۱۹۲۳)|ادوارد بارنارد]]<ref>Edward Barnard</ref>، در ۱۸۹۲ کشف کرد. این آخرین قمر منظومۀ خورشیدی بود که مستقیماً با [[تلسکوپ]]، و نه از راه بررسی عکس‌های تهیه‌شده با تلسکوپ، کشف شد. نام این قمر از شخصیت اساطیری یونان و روم اخذ شده است: حوری دریایی و پرستار خردسالی [[زیوس|زئوس]]<ref>Zeus</ref>، که در اساطیر رومی به [[ژوپیتر]]<ref>Jupiter</ref> معروف است و نیز، بُزی جادویی است که این ایزد را در خردسالی شیر داد.