آل احمد، جلال (تهران ۱۳۰۲ـ اسالم ۱۳۴۸ش)
جلال آل احمد (تهران ۱۳۰۲ـ اَسالِم ۱۳۴۸ش) Al-e Ahmad, Jalal
| جلال آل احمد | |
|---|---|
| زادروز |
تهران ۱۳۰۲ش |
| درگذشت | اسالم ۱۳۴۸ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | نویسنده |
| شغل و تخصص های دیگر | روزنامه‌نگار و منتقد اجتماعی |
| آثار | غربزدگی؛ در خدمت و خیانت روشنفکران (۱۳۵۶ش)؛ سنگی بر گوری (۱۳۶۰ش) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
| خویشاوندان سرشناس | سیمین دانشور (همسر) |
نویسندۀ صاحب‌سبک، روزنامه‌نگار و منتقد اجتماعی. در خانواده‌ای روحانی به‌‌دنیا آمد. پس از پایان تحصیل در دانشکدۀ ادبیات (۱۳۲۶ش) به تدریس پرداخت. از ۱۳۲۳ش به حزب تودۀ ایران پیوست و در انتشار برخی نشریات سیاسی، مانند مردم، شاهد و نبرد زندگی همکاری کرد، اما پس از انشعاب از آن حزب، همراه با خلیل ملکی و به دنبال سرخوردگی از جنبش سیاسی، آثاری با مضمون بازگشت به سنت‌های بومی ـ مذهبی نوشت که تأییدها و انکارهای فراوانی را درپی داشت.
آل احمد در داستان‌‌هایش، که غالباً خودزندگی‌نامه هم هست، با جسارت و صراحتی آشکار و انتقادی، به حدیث نفسِ آدمیِ بیگانه از جمع می‌پردازد که درگیر جدالی درونی میان باور و تردید است. نثر او، که در ادبیات قدیم فارسی، محاورات عامیانه و تعمق در نثر نویسندگانی چون کامو و سلین ریشه دارد، از او نویسنده‌ای صاحب‌سبک ساخته است. پیش‌گامی‌ِ او برای مشارکت در جریان‌های اجتماعی، مانند نقشی که در بنیادگذاریِ کانون نویسندگان ایران به‌عهده گرفت، او را به‌‌عنوان سخنگوی روشنفکران متعهد دهۀ ۱۳۴۰ش مطرح کرد. همسر وی، سیمین دانشور، از مهم‌ترین نویسندگان زن در تاریخ ادبیات معاصر است.
از او چند مجموعۀ مقاله و تک‌نگاریِ قوم‌نگارانه نیز منتشر شده است. آثاری نیز از کامو، داستایفسکی، آندره ژید و دیگران به فارسی ترجمه کرده است. آل احمد که خود با جنجال‌آفرینی پیرامون مرگ تختی و صمد بهرنگی به ایجاد شایعات زیادی دامن زده بود، نحوۀ مرگ و تدفینش خود شایعات زیادی را باعث شد. از وی حدود 30 کتاب (عمدتا در زمان حیاتش) در چهار حوزۀ داستان (کوتاه و بلند)، ترجمه، مجموعه مقالات، و سفرنامه‌ها منتشر شده که غالبا تاکنون به کرات تجدید چاپ شده‌اند.
از آثارش: غربزدگی (۱۳۴۱ش)؛ در خدمت و خیانت روشنفکران (۱۳۵۶ش)؛ دید و بازدید (۱۳۲۴ش)؛ از رنجی که می‌بریم (۱۳۲۶ش)؛ سه‌تار (۱۳۲۷ش)؛ زنِ زیادی (۱۳۳۱ش)؛ پنج داستان (۱۳۵۰ش)؛ نون والقلم (۱۳۴۰ش)؛ مدیر مدرسه (۱۳۳۷ش)، نفرین زمین (۱۳۴۶ش)، سنگی بر گوری (۱۳۶۰ش)؛ خسی در میقات (۱۳۴۵ش)؛ کارنامۀ سه‌ساله (۱۳۴۱ش)؛ ارزیابی شتاب‌زده (۱۳۴۲ش)؛ درّ یتیم خلیج، جزیرۀ خارک (۱۳۳۹ش).