بی بی شهربانو
| آرامگاه بی‌بی شهربانو | |
|---|---|
| نام فارسی | آرامگاه بی‌بی شهربانو |
| کشور | ایران |
| استان | تهران |
| نام لاتین | Bibi Shahrbanu Shrine |
| موقعیت | دامنۀ جنوبی کوه بی‌بی شهربانو در شرق شهرری، جنوب تهران |
| کاربری | مذهبی |
| مشخصات معماری | پلان مستطیل‌شکل به طول ۳۳متر و عرض ۲۲متر و گنبد کاشیکاری |
| زمان ساخت | دوره آل بویه |
بی‌بی شهربانو Bibi Shahrbanu Shrine
بقعه و زیارتگاهی در دامنۀ جنوبی کوه رِی یا کوه بی‌بی شهربانو در شرق شهرری، جنوب تهران. این بنا، به‌عنوان آرامگاه شَهربانو، دختر یَزدگِرد سوم (آخرین شاهنشاه ساسانی)، و همسر امام حسین (ع) و مادر امام سجاد (ع) پنداشته می‌شود. با وجود این، در منابع کهن به این آرامگاه اشاره‌ای نشده است. در متون قدیم، از شهربانو به‌عنوان دختر یزدگرد سوم نامی نیست؛ با این‌حال، براساس یکی از روایات موجود، شهربانو در زمان خلافت عُمَر بن خَطّاب اسیر و به مدینه برده شد تا فروخته شود، اما امام علی (ع)، خلیفه را از این کار منع کرد. عمر نیز انتخاب همسر را به اختیار شهربانو گذاشت و او نیز حسین بن علی (ع) را برگزید. برخی از گزارش‌های موجود، مرگ شهربانو را پس از تولد امام سجاد (ع)، و محل دفن وی را قبرستان بَقیع دانسته‌اند. اما بر پایۀ روایتی دیگر، امام حسین (ع) پس از حرکت به‌سوی کوفه، شهربانو را به ایران فرستاد و او در راه، در رِی درگذشت. از دیدگاه مِری بویس، شاید که بقعۀ بی‌بی شهربانو در اصل نیایشگاه آناهیتا بوده است. این بنا به شمارۀ ۲۵۶ در فهرست آثار تاریخی ایران ثبت شده است.
مشخصات بنا
این مجموعه در محوطه‌ای مستطیل‌شکل به طول ۳۳متر و عرض ۲۲متر قرار دارد که از سه سو با دیواری سنگی مربوط به دوران آل بویه احاطه می‌شود. بنای اصلی بقعه از سنگ و گچ ساخته شده است و طاق‌های آجری دارد. مدخل اصلی حَرَم، سردری از روزگار صَفَویه دارد و گنبد کاشیکاری آن مربوط به عصر قاجاریه است. کهن‌ترین کتیبۀ موجود در بقعه، نوشته‌های روی صندوق مَرقَد مورخ ۸۸۸ق است.