عبدالسلام، جعفر بن احمد البهلولی
عبدالسلام، جعفر بن احمد البهلولی ( -573ق)
(نام کامل: جعفر بن احمد بن عبدالسلام بهلولی؛ ملقب به شمس‌الدین) متکلم، محدث و فقیه یمنی. اجداد وی در دوره‌ی حکومت صلیحیان و بنی حاتم از قضات اسماعیلی صنعاء بودند. برادرش، یحیی بن احمد (متوفای 562ق)، حاکم عدن و در خدمت دولت زریعیان اسماعیلی بود، اما وی از اسماعیلیه به زیدیه تغییر مذهب داد. زمان تغییر مذهب وی مشخص نشده است، اما گویا سفر تبلیغی- ترویجی زید بن حسن بیهقی بروقنی (متوفای 551) به یمن، بنا به درخواست شریف مکه (علی بن عیسی حسنی- مشهور به ابن وهاس/ متوفای 556ق) در تغییر مذهب قاضی جعفر موثر افتاد. عبدالسلام همراه بیهقی بروقنی عازم عراق شد و با این که بروقنی در میانه‌ی راه از دنیا رفت، وی به سفر خود ادامه داد و به عراق رفت تا کتاب‌های کلامی و حدیثی را گردآوری کند و با خود به یمن ببرد. در سال 552 به یمن بازگشت و در مدرسه‌ی خود در سناع مشغول به تدریس شد. وی به مذهب کلامی معتزله نزدیک بود و از این رو در ابتدا مخالفت بسیاری از علمای فرقه‌ی مطرفیه را برانگیخت. با این حال رفته رفته بیشتر علمای مطرفیه از عقاید کلامی خود دست کشیدند و از قاضی جعفر پیروی کردند. حمایت امام زیدیه، احمد بن سلیمان (متوفای 566)، نیز در تثبیت موقعیت وی مؤثر بود.
تألیفات فراوانی از عبدالسلام بر جای مانده. از جمله: النکت و الجمل، الاربعون حدیثا، نظام الفوائد، ابانه المناهج فی نصیحة الخوارج، مقاود الانصاف البالغه و چندین رساله‌ی فقهی و فلسفی و کلامی دیگر.