امامزاده علی بن جعفر
| امامزاده علی بن جعفر | |
|---|---|
| نام فارسی | امامزاده علی بن جعفر |
| کشور | ایران |
| استان | قم |
| موقعیت | قم، خیابان انقلاب، جنب گلزار شهدا |
| کاربری | آرامگاه |
| مشخصات معماری | گنبدخانه‌ای با گنبد رُک دوازده‌وجهی به انضمام گنبدخانۀ دیگری با گنبد کروی کوتاه |
| زمان ساخت | ابتدای سدۀ 8ق |
امامزاده علی بن جعفر
مجموعه‌بنای آرامگاهی مربوط به اوائل سدۀ 8ق، در قم، خیابان انقلاب، جنب گلزار شهدا. در این بنا دو امامزاده مدفون‌اند، که بر لوح مرقد، با نام علی العریضی بن امام جعفر صادق (ع) و محمد بن امام موسی کاظم (ع) ذکر شده‌اند. کتاب گنجینۀ آثار قم، این دو نفر را با نام‌های علی بن حسن العلوی ابن عیسی بن محمد بن علی بن جعفر العریضی، و محمد بن موسی بن امام موسی کاظم (ع) معرفی کرده است. امامزادۀ اول را در منابع دیگر، علی بن جعفر بن احمد بن علی بن جعفر العریضی دانسته‌اند. مجموعۀ امامزاده در سال ۱۳۱۴ش با شمارهٔ ۲۴۰ در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
بنای فعلی در ابتدای قرن ۸ق احداث شده، و عطاءالملک میرمحمدحسین، بانی آن بوده است. این بنا احتمالاً برجای ساختمان قدیمی‌تری از قرن ۵ق برپا شده است. ماده‌تاریخ‌های «جنّت» و «بهشت»، به‌ترتیب تاریخ ساخت بنای اولیه، و تجدید عمارت آن در سال‌های ۴۵۳ و ۷۰۷ق را نشان می‌دهند. بخش اصلی بنا، گنبدخانه‌ای با گنبد رُک دوازده‌وجهی است. در سوی شرقی، گنبدخانۀ دیگری (با گنبد کروی کوتاه) قرار دارد که ظاهراً مدفن عطاءالملک، بانی بنا، بوده، و در دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار بازسازی شده است. قسمت‌هایی از کاشی‌های نفیس این بنا و محراب آن در دفعات مختلف به‌سرقت رفته‌اند، و امروزه در موزه‌های دنیا نگهداری می‌شوند.